જબલપુર, મધ્યપ્રદેશના જબલપુરમાં એક વિચિત્ર કિસ્સો સામે આવ્યો છે. અહીં એક યુવક તેની પત્ની સાથે કલેક્ટર ઓફિસ આવ્યો અને નસબંધી કરાવવાની વિનંતી કરી. યુવકે જણાવ્યું હતું કે આ મોંઘવારીની સ્થિતિમાં બાળકોને ઉછેરવા ખૂબ મુશ્કેલ બની ગયા છે. અહીં નસબંધી પર પ્રતિબંધ હોવાથી સતત બાળકોનો જન્મ થઈ રહ્યો છે. આદિવાસી સમાજના આ યુવકની અરજીએ સમાજ વ્યવસ્થા પર સવાલો ઉભા કર્યા છે. આ યુવક ત્રણ વર્ષથી કલેક્ટર કચેરીના ચક્કર લગાવતો હોવાનું બહાર આવ્યું હતું.
મંગલસર પર કલેક્ટર કચેરીમાં યોજાયેલી એસપી ડીએમની જાહેર સુનાવણી દરમિયાન આ મામલો બન્યો હતો. આમાં, બરેલા બ્લોકના ખૈરી ગામમાં રહેતા પ્રેમ કુમાર બૈગા નામના યુવકે તેની પત્ની સાથે કલેક્ટરનો સંપર્ક કર્યો અને હાથ જોડીને તેની પત્નીને નસબંધી કરાવવાની પરવાનગી માંગી. કહ્યું કે આવી મોંઘવારીમાં વધુ બાળકો કેવી રીતે ઉછેરવા. તેણે કહ્યું કે તેના પહેલાથી જ બે બાળકો છે અને તેમને ઉછેરવા ખૂબ મુશ્કેલ છે. તેણે કહ્યું કે તેનામાં હવે વધુ બાળકો ઉછેરવાની હિંમત નથી.તેમણે કહ્યું કે કાં તો સરકાર તેના બાળકોનો ઉછેર કરે અથવા નસબંધી કરવાની મંજૂરી આપે.
પ્રેમ બૈગાએ કહ્યું કે તેઓ ત્રણ વર્ષથી સતત આ ઓફિસમાં આવે છે. તેમણે ઘણી વખત અરજી કરી, પરંતુ કોઈએ તેની અરજી સાંભળી નહીં. હમણાં જ ખબર પડી કે નવા કલેક્ટર આવ્યા છે, તેથી તેઓ ફરી એકવાર તેમની અરજી સાથે હાજર થયા છે. જાહેર સુનાવણીમાં કેટલાક મીડિયાકર્મીઓ પણ હાજર હતા. તેમની અરજી સાંભળ્યા બાદ મીડિયાકર્મીઓએ તેમની સાથે વાત કરી. જેમાં પ્રેમ કુમાર બૈગાએ જણાવ્યું કે ૨૦૧૮માં તેના લગ્ન ડિંડોરી જિલ્લાના ડોકરઘાટની રહેવાસી ૨૮ વર્ષની કમલવતી બૈગા સાથે થયા હતા.
આ લગ્ન પછી તેને પાંચ વર્ષની પુત્રી અને ત્રણ વર્ષનો પુત્ર છે. ખૂબ જ મુશ્કેલીથી તે તેના બે બાળકોની સંભાળ રાખવામાં સક્ષમ છે. હવે તે પોતાના ઘરમાં ત્રીજું બાળક રાખવા માંગતો નથી. આથી તેઓ ત્રણ વર્ષથી કલેક્ટર કચેરી અને આરોગ્ય વિભાગના અધિકારીઓને સતત અરજી કરી રહ્યા છે. જ્યારે તે આરોગ્ય વિભાગની કચેરીમાં જાય છે ત્યારે તેને કલેક્ટર કચેરીમાં મોકલવામાં આવે છે અને જ્યારે તે અહીં આવે છે ત્યારે તેને આરોગ્ય વિભાગની કચેરીમાં જવાનું કહેવામાં આવે છે.
આ મામલે પ્રાદેશિક આરોગ્ય નિર્દેશક સંજય મિશ્રા કહે છે કે બૈગા જાતિમાં નસબંધી પર પ્રતિબંધ છે. જો આ જાતિના લોકોએ નસબંધી કરાવવી જરૂરી બને તો આ માટે કલેકટરની પરવાનગી જરૂરી છે. જિલ્લા કલેક્ટર દીપક સક્સેનાએ જણાવ્યું કે પ્રેમકુમાર બૈગાની અરજી મળી છે. આ અરજી પર વિચાર કર્યા બાદ તેને નિયમો અનુસાર મદદ કરવામાં આવશે. આપને જણાવી દઈએ કે કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકાર વસ્તીને નિયંત્રિત કરવા અને માતા અને બાળ મૃત્યુદર ઘટાડવા માટે સતત પ્રયાસો કરી રહી છે. આ સંદર્ભમાં નાના પરિવાર અને સુખી પરિવારનું અભિયાન પણ ચલાવવામાં આવી રહ્યું છે.
આ અભિયાન હેઠળ પુરૂષોને ત્રણ હજાર રૂપિયા અને મહિલાઓને નસબંધી પર બે હજાર રૂપિયાનું પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે. તેવી જ રીતે સ્ત્રી -પુરુષોને નસબંધી માટે પ્રોત્સાહિત કરનારા પુરૂષ પ્રેરકોને કેસદીઠ રૂ.૪૦૦ અને સ્ત્રી પ્રેરકને પ્રતિ કેસ રૂ.૩૦૦ આપવામાં આવી રહ્યા છે. આ સિસ્ટમ સમગ્ર દેશમાં લાગુ છે. બીજી તરફ, આદિવાસી વૈગા સમુદાયની પાંચ સંરક્ષિત જાતિઓ, બૈગા, અબુઝમાડિયા, બિરહોર, પહારી કોરવા અને કમર જ્ઞાતિના લોકો પર નસબંધી કરાવવા પર પ્રતિબંધ છે.