- સિમ્બોલ લોડિંગ યુનિટ્સ સીલ કરવામાં આવે અને તેને ઓછામાં ઓછા ૪૫ દિવસ સુધી સંગ્રહિત કરવામાં આવે.
નવીદિલ્હી,સુપ્રીમ કોર્ટે ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન (ઈવીએમ) વોટની ૧૦૦ ટકા ચકાસણી વોટર વેરિફાઈએબલ પેપર ઓડિટ ટ્રેલ (વીવીપીએટી) સ્લિપ દ્વારા કરવાની માંગ કરતી તમામ અરજીઓને ફગાવી દીધી છે. આ સાથે કોર્ટે બેલેટ પેપર દ્વારા મતદાન કરાવવાની અરજીઓને પણ ફગાવી દીધી છે.સુપ્રીમ કોર્ટે બે નિર્દેશો આપ્યા છે – પહેલો એ છે કે સિમ્બોલ લોડિંગ પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી, સિમ્બોલ લોડિંગ યુનિટ્સ સીલ કરવામાં આવે અને તેને ઓછામાં ઓછા ૪૫ દિવસ સુધી સંગ્રહિત કરવામાં આવે. આ ઉપરાંત, બીજી સૂચના એ છે કે ઉમેદવારો પાસે પરિણામ જાહેર થયા પછી એન્જિનિયરોની ટીમ દ્વારા ઇવીએમના માઇક્રોકન્ટ્રોલર પ્રોગ્રામની ચકાસણી કરવાનો વિકલ્પ હશે. આ માટે ઉમેદવારે પરિણામ જાહેર થયાના સાત દિવસમાં અરજી કરવાની રહેશે. તેનો ખર્ચ ઉમેદવારે પોતે ઉઠાવવાનો રહેશે.
અગાઉ, બે દિવસની સતત સુનાવણી પછી, બેન્ચે ૧૮ એપ્રિલે અરજીઓ પર પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો. જોકે, બુધવારે સુપ્રીમ કોર્ટે આ મામલાને ફરીથી લિસ્ટ કર્યો હતો. ત્યારે સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂંટણી પંચ પાસેથી કેટલીક બાબતો અંગે સ્પષ્ટતા માંગી હતી. જે બાદ કોર્ટે પોતાનો નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો. ચુકાદો અનામત રાખતી વખતે, સર્વોચ્ચ અદાલતે ટિપ્પણી કરી હતી કે તે ચૂંટણીને નિયંત્રિત કરી શક્તી નથી, ન તો બંધારણીય સંસ્થા માટે નિયંત્રણ સત્તા તરીકે કામ કરી શકે છે. ખોટું કરનારને પરિણામ ભોગવવા માટે કાયદા હેઠળ જોગવાઈઓ છે. અદાલત માત્ર શંકાના આધારે આદેશ આપી શકે નહીં.કોર્ટે કહ્યું કે તે એવા લોકોની વિચાર પ્રક્રિયાને બદલી શકશે નહીં જેઓ વોટિંગ મશીનના ફાયદા પર શંકા કરે છે અને મતપત્રો પર પાછા ફરવાની હિમાયત કરે છે. આ સિવાય બુધવારે નિર્ણય અનામત રાખતી વખતે બેંચે નાયબ ચૂંટણી કમિશનર નીતિશ વ્યાસને કોર્ટમાં બોલાવ્યા હતા અને પાંચ મુદ્દાઓ પર સ્પષ્ટતા માંગી હતી. કોર્ટે કહ્યું, અમે ઈવીએમ વિશે વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્ર્નો જોયા છે. અમે ત્રણ-ચાર બાબતો પર સ્પષ્ટતા ઈચ્છીએ છીએ. અમે હકીક્તમાં ખોટા બનવા માંગતા નથી પરંતુ અમારા નિર્ણયની બમણી ખાતરી કરવા માંગીએ છીએ અને તેથી આ સ્પષ્ટતા માંગીએ છીએ. ખંડપીઠે જે પાંચ પ્રશ્ર્નોના જવાબો માંગ્યા હતા તેમાં ઈવીએમમાં સ્થાપિત માઇક્રોકન્ટ્રોલર રિપ્રોગ્રામેબલ છે કે કેમ તે સામેલ છે. આના પર વ્યાસે કોર્ટને કહ્યું હતું કે ઈફસ્, વોટિંગ, કંટ્રોલ અને વીવીપીએટીના ત્રણેય યુનિટમાં માઇક્રોકન્ટ્રોલર લગાવવામાં આવ્યા છે. તેઓ શારીરિક રીતે પહોંચી શક્તા નથી. આ ફક્ત એક જ વાર પ્રોગ્રામ કરી શકાય છે. તેમણે કહ્યું કે, સામાન્ય રીતે ઈવીએમ મશીનોને ૪૫ દિવસ સુધી સુરક્ષિત રાખવામાં આવે છે. ચૂંટણી અરજી દાખલ કરવાના કિસ્સામાં, સમયમર્યાદા લંબાવવામાં આવે છે. વ્યાસે અગાઉ પણ ઈવીએમની કામગીરી અંગે કોર્ટને માહિતી આપી હતી.
ચુકાદો આપતા જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ કહ્યું કે અમે તમામ અરજીઓ ફગાવી દીધી છે. લોકશાહી તેના વિવિધ સ્તંભો વચ્ચે સુમેળ અને વિશ્ર્વાસ પર આધારિત છે. આ અંગે કોર્ટનું વલણ પુરાવા પર આધારિત છે. ચુકાદો આપતી વખતે જસ્ટિસ દીપાંકર દત્તાએ કહ્યું કે કોઈ પણ સિસ્ટમ પર આંધળો શંકા કરવી યોગ્ય નથી. કોર્ટે વધુમાં કહ્યું કે અમારા મતે અર્થપૂર્ણ ટીકા જરૂરી છે. પછી તે ન્યાયતંત્ર હોય, ધારાસભા વગેરે હોય. લોકશાહીનો અર્થ છે તમામ સ્તંભો વચ્ચે સુમેળ અને વિશ્ર્વાસ જાળવી રાખવો. વિશ્ર્વાસ અને સહકારની સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન આપીને આપણે આપણા લોકશાહીના અવાજને મજબૂત બનાવી શકીએ છીએ. ચુકાદો આપતી વખતે સુપ્રીમ કોર્ટે જે માર્ગદશકા જારી કરી હતી. ઈવીએમમાં સિમ્બોલ લોડિંગ પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી, સિમ્બોલ લોડિંગ યુનિટને સીલ કરીને કન્ટેનરમાં સુરક્ષિત રાખવું જોઈએ. ઉમેદવાર અને તેના/તેણીના પ્રતિનિધિ સીલ પર સહી કરશે. એસએલયુ ધરાવતા સીલબંધ કન્ટેનર પરિણામોની ઘોષણા પછી ઓછામાં ઓછા ૪૫ દિવસ સુધી ઈવીએમ સાથે સ્ટોર રૂમમાં રાખવામાં આવશે. આને ઈવીએમની જેમ ખોલવા અને સીલ કરવા જોઈએ. તેની બીજી દિશામાં, કોર્ટે કહ્યું કે જાહેરાત પછી, વિધાનસભા મતવિસ્તાર અને સંસદીય મતવિસ્તાર દીઠ ઉત્પાદકોના એન્જિનિયરોની ટીમ દ્વારા ઇવીએમની તપાસ અને ચકાસણી કરવામાં આવશે. આ તપાસ પરિણામ જાહેર થયાના ૭ દિવસની અંદર ઉમેદવારો ૨ અને ૩ ની લેખિત વિનંતી પર થવી જોઈએ. વાસ્તવિક ખર્ચ વિનંતી કરનાર ઉમેદવાર દ્વારા ઉઠાવવામાં આવશે. જો ઈવીએમ સાથે છેડછાડ કરવામાં આવી હોય તો ખર્ચ પરત કરવામાં આવશે. સુપ્રીમ કોર્ટે ચૂંટણી પંચને વોટ સ્લિપની ગણતરી માટે ઈલેક્ટ્રોનિક મશીનના સૂચનની તપાસ કરવા જણાવ્યું હતું અને ચૂંટણી ચિન્હ સાથે દરેક પક્ષ માટે બાર કોડ હોઈ શકે છે કે કેમ.