- તમે લગ્ન પછી એક વર્ષ સુધી છૂટાછેડા માટે અરજી દાખલ કરી શકશો નહીં, છૂટાછેડા વિના બીજા લગ્ન નથી.
દેહરાદૂન, ઉત્તરાખંડ વિધાનસભામાં ઐતિહાસિક યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યું છે. ઉત્તરાખંડ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ લગ્ન, છૂટાછેડા અને ઉત્તરાધિકાર પર વિશેષ ભાર મૂકે છે. યુસીસીમાં લગ્નની ઉંમર માત્ર ૧૮ વર્ષ અને ૨૧ વર્ષ રાખવામાં આવી છે.યુસીસીમાં લિવ-ઇન બાળકના વારસાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. ઉપરાંત, યુસીસીમાં છૂટાછેડા અંગે વિશેષ જોગવાઈ છે. યુસીસીમાં મેરેજ એક્ટની પણ ચર્ચા કરવામાં આવી છે. નોંધણી વિના, લગ્ન અમાન્ય જાહેર કરવામાં આવશે. લગ્ન પછી બીજા એક વર્ષ સુધી છૂટાછેડાની અરજી કરી શકાતી નથી. દરેક લગ્નની નોંધણી જરૂરી રહેશે. એવું કહેવાય છે કે લગ્ન સમયે પુરુષ અને સ્ત્રીના લગ્ન થયા નથી. આ રીતે રાજ્યમાં બહુપત્નીત્વ પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવશે. એક લગ્ન પછી બીજા લગ્ન માટે છૂટાછેડા ફરજિયાત રહેશે. આદિવાસી સમુદાયને સંપૂર્ણપણે યુસીસીના દાયરામાં રાખવામાં આવ્યો છે.
ઉત્તરાખંડ યુસીસીમાં લગ્નને લઈને મોટો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. જોકે, લગ્નની લઘુત્તમ ઉંમર સાથે કોઈ છેડછાડ કરવામાં આવી નથી. છોકરાઓ માટે લગ્નની લઘુત્તમ ઉંમર ૨૧ વર્ષ અને છોકરીઓ માટે ૧૮ વર્ષ રાખવામાં આવી છે. પરંતુ, છોકરા અને છોકરીના લગ્નની નોંધણી ફરજિયાત કરવામાં આવી છે. એકવાર લગ્ન કર્યા પછી, પ્રથમ લગ્ન અમાન્ય જાહેર ન થાય ત્યાં સુધી છોકરો અથવા છોકરીને ફરીથી લગ્ન કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. જો પતિ કે પત્નીનું અવસાન થાય તો માતા-પિતાની સારસંભાળ રાખવા માટે ખાસ યાન રાખવામાં આવ્યું છે. લગ્ન નોંધણી સરળ કરવામાં આવી છે. નોંધણી વગરના લગ્નને માન્યતા આપવામાં આવશે નહીં. આ હિંદુ અને મુસ્લિમ સહિત તમામ ધર્મના લોકોને લાગુ પડશે.
છૂટાછેડાને લઈને ઘણી કડક જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે. લગ્ન પછી તરત જ કોઈ પણ છોકરા કે છોકરીને છૂટાછેડાની સુવિધા નહીં મળે. લગ્નના એક વર્ષ પૂર્ણ થયા પછી જ છૂટાછેડાની અરજી દાખલ કરી શકાય છે. મુસ્લિમ સમાજમાં ટ્રિપલ તલાક પ્રથા ખતમ થશે. કાયદેસર છૂટાછેડા માટે, તમામ હિન્દુ અને મુસ્લિમોએ સમાન પ્રક્રિયામાંથી પસાર થવું પડશે. પહેલેથી જ પરિણીત વ્યક્તિને છૂટાછેડા લીધા વિના ફરીથી લગ્ન કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. જો કોઈ લગ્ન કરે છે, તો તે યોજનાઓનો લાભ મેળવી શકશે નહીં.
યુસીસીમાં ઉત્તરાધિકાર માટે વિશેષ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. મુસ્લિમ મહિલાઓ પણ હવે બાળકોને દત્તક લઈ શકશે. તે જ સમયે, જો લગ્ન પછી એક છોકરી સાથેની છોકરીનું મૃત્યુ થાય છે, તો તેના માતાપિતાની સંભાળ રાખવાની જવાબદારી પતિ પર રહેશે. આ સિવાય દત્તક લીધેલા બાળકને પણ મિલક્તમાં સમાન અધિકાર મળશે. માતાપિતા જૈવિક બાળકો અને કાયદેસર રીતે દત્તક લીધેલા બાળકો વચ્ચે તફાવત કરી શકશે નહીં. પૈતૃક સંપત્તિમાં છોકરીઓને પણ અધિકાર મળશે. તે જ સમયે, વૃદ્ધ માતાપિતાની સંભાળને લઈને યુસીસીમાં વિશેષ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.લિવ-ઈનમાં રહેતા લોકોએ તેમની સંપૂર્ણ માહિતી આપવાની રહેશે. લિવ-ઇન યુગલોએ તેમના માતા-પિતા પાસેથી એનઓસી મેળવવું જરૂરી રહેશે. આ પછી, આ સંબંધમાં નજીકના પોલીસ સ્ટેશનને પણ માહિતી આપવાની રહેશે. જેઓ આવી માહિતી નહીં આપે તેમને કાર્યવાહીનો સામનો કરવો પડશે. જો લિવ-ઇન કપલને બાળકો હોય તો તેમને પણ તેમના માતા-પિતાની મિલક્તમાં સંપૂર્ણ અધિકાર હશે. આ સાથે, લિવ-ઇન કપલ્સ હવે એકબીજાને છેતરી શકશે નહીં.વિરોધ પક્ષોએ સુત્રોચ્ચાર કરતા ગૃહની કાર્યવાહી બે વાગ્યા સુધી સ્થગિત કરી દેવામાં આવી હતી ગૃહમાં યુસીસી પર ચર્ચા દરમિયાન જ્યારે સંસદીય મંત્રી પ્રેમચંદ અગ્રવાલે યુસીસીની યોગ્યતાઓ પર પોતાના મંતવ્યો રજૂ કરવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે વિપક્ષી નેતાઓએ હંગામો શરૂ કર્યો, જેના પર સંસદીય મંત્રીએ વિપક્ષને બે લીટીમાં જવાબ આપતા કહ્યું… તમારા પગ નીચે જમીન નથી, અદ્ભુત. હજુ પણ તમે માનતા નથી.સંસદીય મંત્રી પ્રેમચંદ અગ્રવાલ બાદ હવે વિપક્ષના નેતા યશપાલ આર્યએ યુસીસી અંગે પોતાનું સ્ટેન્ડ રજૂ કર્યું છે. તેમણે કહ્યું કે યુસીસીને ઉતાવળ કરવામાં આવી રહી છે. અમે આ માટે સમય માંગ્યો છે. તેમણે બિલને પસંદગી સમિતિને સોંપવાની માંગ કરી હતી.
ઉત્તરાખંડની ભાજપ સરકારે મંગળવારે વિધાનસભામાં સમાન નાગરિક સંહિતા ઉત્તરાખંડ ૨૦૨૪ બિલ રજૂ કર્યું. રાજ્યપાલની મંજૂરી મળ્યા બાદ આ બિલ કાયદો બની જશે. ઉત્તરાખંડના મુખ્યમંત્રી પુષ્કર સિંહ ધામીએ રાજ્યની વિધાનસભામાં સમાન નાગરિક સંહિતા ઉત્તરાખંડ ૨૦૨૪ બિલ રજૂ કર્યું. યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ ઉત્તરાખંડ ૨૦૨૪ બિલની રજૂઆત પછી, ધારાસભ્યોએ રાજ્ય વિધાનસભામાં વંદે માતરમ અને જય શ્રી રામના નારા લગાવ્યા.તમને જણાવી દઈએ કે મે ૨૦૨૨માં ઉત્તરાખંડ સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટના નિવૃત્ત જજના નેતૃત્વમાં નિષ્ણાતોની એક સમિતિની રચના કરી હતી. સરકાર દ્વારા ૨૭ મે ૨૦૨૨ ના રોજ એક સૂચના જારી કરવામાં આવી હતી અને શરતો ૧૦ જૂન ૨૦૨૨ ના રોજ સૂચિત કરવામાં આવી હતી.
સમિતિએ બેઠકો, પરામર્શ, ક્ષેત્રની મુલાકાતો અને નિષ્ણાતો અને જનતા સાથેની વાતચીત બાદ ડ્રાફ્ટ તૈયાર કર્યો હતો. આ પ્રક્રિયામાં ૧૩ મહિનાથી વધુ સમય લાગ્યો હતો. જસ્ટિસ રંજના પ્રકાશ દેસાઈની આગેવાની હેઠળની સમિતિએ ૪ જુલાઈ, ૨૦૨૨ના રોજ દિલ્હીમાં તેની પ્રથમ બેઠક યોજી હતી.
જુલાઈ ૨૦૨૩ માં મેરેથોન બેઠકમાં ડ્રાફ્ટના મહત્વપૂર્ણ પાસાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી અને તેને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું હતું. સમિતિને યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ પર ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન એમ લગભગ ૨૦ લાખ સૂચનો મળ્યા છે. જેમાંથી આ કમિટીએ આ મુદ્દે લગભગ ૨.૫ લાખ લોકોનો અભિપ્રાય જાણવા માટે સીધી મુલાકાત કરી છે.