- નડ્ડાના નિવેદન ભાજપ હવે પહેલા કરતા વધુ મજબૂત છે. તેથી તેને હવે સંઘના સમર્થનની જરૂર નથી એ પણ સ્વયંસેવકોને ઉદાસીન બનાવી દીધા.
લોક્સભાની ચૂંટણીમાં લગભગ અડધી બેઠકો ઘટી ગયેલી ભાજપની હાર માટે ઘણા કારણો જણાવવામાં આવી શકે છે, પરંતુ સંઘથી અંતર પણ એક મોટું કારણ છે. આ કદાચ પહેલી ચૂંટણી છે જેમાં ભાજપે ઉમેદવારોની પસંદગીથી લઈને ચૂંટણીની રણનીતિ તૈયાર કરવા સુધી સંઘ સાથે સલાહ લીધી નથી. તેથી, સંઘે પણ પોતાની જાતને તેના વૈચારિક કાર્યક્રમો સુધી સીમિત કરી દીધી. જેના કારણે ભાજપને નુક્સાન વેઠવું પડ્યું હતું. આ પહેલી ચૂંટણી હતી જેમાં ચૂંટણી સંચાલનમાં સંઘ પરિવાર અને ભાજપ વચ્ચે અંતર હતું. ભાજપે કોઈપણ નિર્ણયમાં તેમની સલાહ લેવાની જરૂર પણ ન માની. આવી સ્થિતિમાં રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘે મૌન જાળવ્યું હતું. સામાન્ય રીતે ચૂંટણી દરમિયાન ગ્રાઉન્ડ મેનેજમેન્ટમાં મદદ કરતા સંઘના સ્વયંસેવકો આ ચૂંટણીમાં ભાગ્યે જ ક્યાંય જોવા મળ્યા હતા. ન તો સંઘ અને ભાજપની સંકલન સમિતિઓ જિલ્લાઓમાં જોવા મળી હતી, ન તો ડેમેજ કંટ્રોલ માટે સામાન્ય રીતે નાના સ્તરે સંઘ પરિવારની બેઠકો યોજાતી હતી. ઓછા મતદાનને કારણે લોકોને ઘરમાંથી કાઢી મૂકનારા જૂથો પણ આ ચૂંટણીમાં ક્યાંય જોવા મળ્યા ન હતા.
હવે સવાલ એ થાય છે કે એવું શું થયું કે સંઘ ચૂંટણીથી દૂર રહ્યો. સંઘ સાથે જોડાયેલા કેટલાક વર્તમાન અને ભૂતપૂર્વ અધિકારીઓ અને પ્રચારકોના મતે તેનું મુખ્ય કારણ ભાજપના એકપક્ષીય નિર્ણયો અને સંઘ પરિવારના સંગઠનો સાથે વાતચીતનો અભાવ હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે ભાજપના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જગત પ્રકાશ નડ્ડાના નિવેદન ભાજપ હવે પહેલા કરતા વધુ મજબૂત છે. તેથી તેને હવે સંઘના સમર્થનની જરૂર નથી એ પણ સ્વયંસેવકોને ઉદાસીન બનાવી દીધા. સંઘના ભૂતપૂર્વ વરિષ્ઠ અધિકારી કહે છે કે સંઘ અચાનક તટસ્થ થઈને બેસી ગયો ન હતો.સંઘ સાથે સંકળાયેલા સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ૨૦૧૯ની લોક્સભા ચૂંટણીના પરિણામો બાદ આત્મસંતુષ્ટ ભાજપે પોતાના રાજકીય નિર્ણયોમાં સંઘ પરિવારની અવગણના કરવાનું શરૂ કરી દીધું હતું.
જ્યારે ભાજપે સંઘ પરિવારની સલાહને અવગણીને એક પછી એક એવા ઘણા નિર્ણયો લીધા, જેનાથી સંગઠનની વિશ્વસનીયતા અને ચિંતાઓ પર પ્રતિકૂળ અસર થવાની હતી, ત્યારે સંઘે પણ તેની ભૂમિકા પાછી ખેંચી લીધી. અયોયામાં શ્રી રામલલાના જીવન-અભિષેકને લઈને પણ કેટલાક મતભેદો બહાર આવ્યા.કહેવાય છે કે સંઘે કૌશામ્બી, સીતાપુર, રાયબરેલી, કાનપુર, બસ્તી, આંબેડકર નગર, જૌનપુર, પ્રતાપગઢ સહિત રાજ્યની લગભગ ૨૫ બેઠકોના ઉમેદવારો સાથે અસંમતિ વ્યક્ત કરી હતી. આ સિવાય તેમણે અન્ય પાર્ટીઓના લોકોને મોટા પાયે ભાજપમાં સામેલ કરવા પર પણ નારાજગી વ્યક્ત કરી હતી.
મળતી માહિતી મુજબ, સંઘના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ ભાજપના એક વરિષ્ઠ અધિકારીને કહ્યું હતું કે અન્ય પક્ષોના કલંક્તિ અને અલોકપ્રિય ચહેરાઓને સામેલ કરવા યોગ્ય નથી. જેના કારણે જૂથવાદ વધી રહ્યો છે. સાથે જ સંસ્થાની વિશ્વસનીયતા પર પણ સવાલો ઉઠી રહ્યા છે. પરંતુ, તેમની સલાહ સ્વીકારવામાં આવી ન હતી. તેથી સંઘ ઉદાસીન બન્યું.
ભાજપનું ચૂંટણી સંચાલન કાગળ પર જ હતું. સંઘ પણ ઉદાસીન બની ગયો અને મોટા ભાગના સ્થળોએ ન તો ભાજપના મતદારોને ભગાડનારા કે ન તો તેમને સમજાવનારા જોવા મળ્યા. તેથી, મોટાભાગના મતદાન મથકો પર ૨૦૧૪, ૨૦૧૯, ૨૦૧૭ અને ૨૦૨૨નું સંચાલન દેખાતું ન હતું. ચૂંટણીની જાહેરાતના એક વર્ષ પહેલા સંઘ પરિવારે તેના વૈચારિક કાર્યક્રમના ભાગરૂપે જનતા સાથે વાતચીત કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. આ જાહેરાત થઈ ત્યાં સુધીમાં દરેક લોક્સભા મતવિસ્તારમાં એક લાખ સભાઓ થઈ ચૂકી હતી.
આ અંતર્ગત સંઘના પાયાના કાર્યકરોએ ૧૦-૨૦ પરિવારો સાથે બેઠક યોજીને મતદારોને મતદાન અંગે જાગૃત કરવા અને સાંસ્કૃતિક અને રાષ્ટ્રવાદના એજન્ડા પર કરવામાં આવેલા કાર્યો અંગે ચર્ચા કરીને વાતાવરણ ઊભું કર્યું હતું, પરંતુ સંઘની આ કવાયતનો ભાજપ લાભ ઉઠાવી શક્યું ન હતું.સંઘ સાથે સંકળાયેલા સૂત્રોનું કહેવું છે કે ચૂંટણી પહેલા પ્રદેશ ભાજપે અનેક પ્રદેશ પ્રમુખોની સાથે જિલ્લા પ્રમુખોની નિમણૂક કરી હતી. આમાં સંઘ પરિવારના ફીડબેકની પણ અવગણના કરવામાં આવી હતી.
ખાસ કરીને ગોરક્ષ પ્રાંત અને કાશીના પ્રદેશ પ્રમુખ અને કેટલાક અધિકારીઓની નિમણૂક પર સંઘે નારાજગી વ્યક્ત કરી હતી. વારાણસી સહિત અનેક લોક્સભા મતવિસ્તારોમાં મતદાનની ટકાવારીમાં ભારે ઘટાડા પાછળ અધિકારીઓની મનસ્વી નિમણૂંકને પણ મુખ્ય કારણ માનવામાં આવી રહ્યું છે. સંઘથી અંતર રાખવાની આડઅસર એ થઈ કે પાયાના સ્તરે કામ કરતું ભાજપ સંગઠન પણ સંપૂર્ણ રીતે સક્રિય નહોતું. એવું માનવામાં આવે છે કે સંઘ સાથે વધુ સારા સંકલનના અભાવે મોટાભાગની બૂથ સમિતિઓ અને ભાજપના પન્ના પ્રમુખો નિષ્ક્રિય રહ્યા હતા.તે જ સમયે, સંઘના સ્થાનિક કાર્યકરો જનતાની વચ્ચે સતત કામ કરે છે અને તેઓ જનતાને સંગઠન સાથે જોડવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે. સંકલનના અભાવે બંને પક્ષના કાર્યકરો ઉદાસીન રહ્યા હતા. પરિણામ એ આવ્યું કે ઘણા ઘરોમાં પરિવારો સુધી સ્લિપ પણ પહોંચી શકી ન હતી.
આ વખતે ચૂંટણીમાં ભાજપે દરેક લોક્સભા મતવિસ્તારના પ્રભારીની નિમણૂક કરી હતી, જેઓ કોઈ કરિશ્મા બતાવી શક્યા નથી. તેનું કારણ એવું કહેવાય છે કે મોટાભાગની લોક્સભા મતવિસ્તારમાં બહારના નેતાઓને પ્રભારી બનાવવામાં આવ્યા હતા, જેમને ન તો સંબંધિત લોક્સભા મતવિસ્તારની ભૌગોલિક જાણકારી હતી કે ન તો જ્ઞાતિના સમીકરણો અને મુદ્દાઓની.
મતદારોમાં પણ બાહ્ય પ્રભારીઓની કોઈ પકડ નહોતી. આથી તમામ પ્રભારીઓએ જમીન પર કામ કરવાને બદલે માત્ર વિસ્તારોમાં મોટા નેતાઓની સભાઓમાં પોતાનો ચહેરો બતાવવા પૂરતો જ સીમિત રાખ્યો હતો.