સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાનો નિર્ણય ફેરવ્યો:ફોર-વોટ કેસમાં સાંસદો અને ધારાસભ્યોને ફોજદારી કાર્યવાહીમાંથી મુક્તિ આપવાનો ઇનકાર કર્યો

નવીદિલ્હી, વોટના બદલામાં લાંચ લેવાના કેસમાં સાંસદો અને ધારાસભ્યોને કાર્યવાહીમાંથી મળેલી રાહત છીનવાઈ શકે છે. સુપ્રીમ કોર્ટે આ છૂટ સાથે અસહમતિ વ્યક્ત કરી છે અને ૧૯૯૮માં આપેલા તેના અગાઉના નિર્ણયને રદ કરી દીધો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે કેશ-ફોર-વોટ કેસમાં સાંસદો અને ધારાસભ્યોને ફોજદારી કાર્યવાહીમાંથી મુક્તિ આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. કોર્ટે કહ્યું કે સંસદીય વિશેષાધિકાર હેઠળ લાંચને મુક્તિ આપી શકાય નહીં. ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની સાત જજોની બંધારણીય બેન્ચે આ મામલે પોતાનો ચુકાદો સંભળાવ્યો હતો. મુખ્ય ન્યાયાધીશ ઉપરાંત બંધારણીય બેન્ચમાં જસ્ટિસ એએસ બોપન્ના, જસ્ટિસ એમએમ સુંદરેશ, જસ્ટિસ પીએસ નરસિમ્હા, જસ્ટિસ જેપી પારડીવાલા, જસ્ટિસ સંજય કુમાર અને જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રા સામેલ હતા.

બંધારણીય બેંચે ૧૯૯૮ના જેએમએમ લાંચ કેસ પર તેના નિર્ણય પર પુન:વચારણા અંગે સુનાવણી પૂર્ણ કર્યા પછી ગયા વર્ષે ૫ ઓક્ટોબરે પોતાનો નિર્ણય અનામત રાખ્યો હતો. ઓક્ટોબરમાં સુનાવણી દરમિયાન કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં વોટ ફોર લાંચ કેસમાં આપવામાં આવેલા વિશેષાધિકારનો વિરોધ કર્યો હતો. સરકારે તેની દલીલમાં એમ પણ કહ્યું હતું કે લાંચ ક્યારેય કાર્યવાહીથી મુક્તિનો વિષય ન હોઈ શકે. સંસદીય વિશેષાધિકારનો અર્થ એ નથી કે સાંસદ-બિલને કાયદાથી ઉપર રાખવું.

સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી દરમિયાન સંસદ કે વિધાનસભામાં અપમાનજનક નિવેદનોને અપરાધ ગણવાના પ્રસ્તાવ પર પણ ચર્ચા થઈ હતી. દરખાસ્તમાં માંગ કરવામાં આવી હતી કે સંસદસભ્યો અને ધારાસભ્યો દ્વારા ગૃહમાં અપમાનજનક નિવેદનોને કાયદામાંથી મુક્તિ આપવી જોઈએ નહીં જેથી આવું કરનારાઓ સામે ફોજદારી કાર્યવાહી શરૂ કરી શકાય. જોકે, સુનાવણી દરમિયાન જ સુપ્રીમ કોર્ટે રેટરિકને ગુનો ગણવાના પ્રસ્તાવને ફગાવી દીધો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે, સદનની અંદર કંઈપણ બોલવા બદલ સાંસદો અને ધારાસભ્યો વિરુદ્ધ કોઈ કાર્યવાહી કરી શકાય નહીં અને સન્માનિત લોકોને ગૃહની અંદર સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા છે.

ઝારખંડના ધારાસભ્ય સીતા સોરેન પર ૨૦૧૨માં રાજ્યસભાની ચૂંટણીમાં વોટના બદલામાં લાંચ લેવાનો આરોપ હતો. આ મામલે તેની સામે ફોજદારી કેસ ચાલી રહ્યો છે. આ આરોપો પર તેમના બચાવમાં, સીતા સોરેને દલીલ કરી હતી કે તેમને ગૃહમાં કંઈપણ કહેવાનો અથવા કોઈપણ માટે મત આપવાનો અધિકાર છે અને બંધારણની કલમ ૧૯૪ (૨) હેઠળ તેમને વિશેષાધિકાર છે. જે અંતર્ગત આ બાબતો માટે તેમની સામે કાર્યવાહી થઈ શકે નહીં. આ દલીલના આધારે સીતા સોરેને પોતાની વિરુદ્ધ ચાલી રહેલા કેસને રદ કરવાની માંગ કરી હતી. આના પર સુપ્રીમ કોર્ટે ૧૯૯૩ના લાંચ કાંડ પર ૧૯૯૮માં આપેલા પાંચ જજોની બંધારણીય બેંચના નિર્ણયની સાત જજોની બેંચ દ્વારા સમીક્ષા કરવાનો નિર્ણય કર્યો. એ વાતની સમીક્ષા કરવામાં આવી રહી છે કે શું સંસદસભ્યો અને ધારાસભ્યોને ગૃહમાં બોલવા અને નોટોના બદલામાં મતદાન કરવાના મામલામાં અપરાધિક કેસમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવશે કે નહીં?