મિશન ચંદ્રયાન-3નું કાઉન્ટડાઉન આજે બપોરથી શરૂ થશે અને પ્રક્ષેપણ શુક્રવારે બપોરે 2.35 કલાકે સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી થશે.

• શ્રીહરિકોટા સ્ટેશન પર ચંદ્રયાન-3ના પ્રક્ષેપણ માટે તૈયાર
• મિશનની સફળતા માટે ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો તિરુપતિ વેંકટચલપતિ મંદિર પહોંચ્યા
• MV-3 નો લોન્ચિંગ સક્સેસ રેટ 100%, દુનિયાની નજર ભારત પર 
• મિશન ચંદ્રયાન-3નું કાઉન્ટડાઉન આજે બપોરથી શરૂ થશે
• પ્રક્ષેપણ શુક્રવારે બપોરે 2.35 કલાકે સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી થશે

અપગ્રેડેડ બાહુબલી રોકેટ એટલે કે લોન્ચ વ્હીકલ માર્ક-3 (MV-3) આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટા સ્ટેશન પર ચંદ્રયાન-3ના પ્રક્ષેપણ માટે તૈયાર છે. MV-3 નો લોન્ચિંગ સક્સેસ રેટ 100% છે. નોંધનીય છે કે, મિશન ચંદ્રયાન-3નું કાઉન્ટડાઉન આજે બપોરથી શરૂ થશે અને પ્રક્ષેપણ શુક્રવારે બપોરે 2.35 કલાકે સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી થશે. જેને લઈ હવે દેશવાસીઓ સહિત દુનિયાની નજર આ લોન્ચિંગ પર છે. 

આ બધાની વચ્ચે મિશનની સફળતા માટે ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો તિરુપતિ વેંકટચલપતિ મંદિર પહોંચ્યા હતા.  વૈજ્ઞાનિકો તેમની સાથે ચંદ્રયાન-3નું લઘુચિત્ર મોડલ પણ પૂજા માટે લઈ ગયા હતા. ચંદ્રયાન 24-25 ઓગસ્ટે ચંદ્ર પર ઉતરશે. આગામી 14 દિવસ સુધી રોવર લેન્ડરની આસપાસ 360 ડિગ્રીમાં ફરશે અને અનેક પરીક્ષણો કરશે. લેન્ડર ચંદ્રની સપાટી પર રોવર દ્વારા બનાવેલા વ્હીલ માર્કસની તસવીરો પણ મોકલશે.

ચંદ્ર પર રાષ્ટ્રધ્વજ લગાવનાર ચોથો દેશ બનશે ભારત
માત્ર ચંદ્ર પર રાષ્ટ્રધ્વજ લગાવનાર ચોથો દેશ જ નહીં, ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક પહોંચનાર પ્રથમ દેશ પણ બનશે. આ એ જ વિસ્તાર છે જ્યાં ચંદ્રયાન-1 દરમિયાન મૂન ઈમ્પેક્ટ પ્રોબ છોડવામાં આવી હતી અને ઈસરોએ પાણી શોધી કાઢ્યું હતું. ચંદ્રયાન-2નું ક્રેશ લેન્ડિંગ અહીં થયું હતું.

ચંદ્ર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ
ચંદ્રના ગુરુત્વાકર્ષણ બળને કારણે પૃથ્વી ધીમે ધીમે ફરે છે. જો ચંદ્ર ન હોત, તો પૃથ્વી ઝડપથી ફરશે, દિવસ ઝડપથી પસાર થશે. દિવસ માત્ર છ કલાકનો હશે. જો ચંદ્ર ન હોય તો આપણે ન તો ચંદ્રગ્રહણ જોઈ શકીશું કે ન તો સૂર્યગ્રહણ. જ્યારે પૃથ્વી પર ચંદ્રગ્રહણ થાય છે, ત્યારે ચંદ્ર પર સૂર્યગ્રહણ થાય છે. પૃથ્વી પરથી સૂર્ય અને ચંદ્ર સમાન કદના દેખાય છે. સૂર્ય કરતાં પૃથ્વીની 400 ગણી નજીક હોવાને કારણે ચંદ્ર સૂર્યની સરખામણીમાં દેખાય છે. પૃથ્વી પરથી ચંદ્રનો માત્ર 55% થી 60% ભાગ જ દેખાય છે. અત્યાર સુધીમાં 12 માણસો ચંદ્ર પર ગયા છે. જોકે 1972 પછી છેલ્લા 51 વર્ષોમાં ચંદ્રની સપાટી પર કોઈ માનવી ઉતર્યો નથી.

આ વખતે લેન્ડરમાં માત્ર ચાર એન્જીન-પાંચમું હટાવાયું
આ વખતે લેન્ડરમાં ચાર એન્જીન (થ્રસ્ટર્સ) ચાર ખૂણામાં ફીટ હશે, પરંતુ છેલ્લી વખતે વચ્ચેનું પાંચમું એન્જીન દૂર કરવામાં આવ્યું છે. આ સિવાય ફાઈનલ લેન્ડિંગ બે એન્જિનની મદદથી જ કરવામાં આવશે, જેથી બે એન્જિન ઈમરજન્સીમાં કામ કરી શકે. આ વખતે કોઈ ઓર્બિટર નથી પરંતુ એક પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ હશે જે લેન્ડર અને રોવરથી અલગ થયા પછી પણ ચંદ્રની આસપાસ ફરશે અને ચંદ્ર પરથી પૃથ્વી પરના જીવનના સંકેતોને ઓળખવાનો પ્રયાસ કરશે. ભવિષ્યમાં આ ડેટાનો ઉપયોગ અન્ય ગ્રહો, ઉપગ્રહો અને તારાઓ પર જીવનની શોધમાં થઈ શકે છે. લેન્ડરમાં 5, રોવરમાં 2 સાધનો છે.  તેઓ તાપમાન, માટી અને વાતાવરણમાં હાજર તત્વો અને વાયુઓ શોધી કાઢશે. 

ચંદ્રયાન-2 ની ભૂલોમાંથી શીખીને ચંદ્રયાન-3માં સુધારો
2019માં ચંદ્રયાન-2ની આંશિક સફળતા પછી, 4 વર્ષમાં, ISRO એ ચંદ્રયાન-3ની દરેક સંભવિત ખામીનો સામનો કરવા માટે સતત આવા પરીક્ષણો કર્યા. ઉદાહરણ તરીકે, નિષ્ફળતાના કિસ્સામાં શું થશે અને તેના ઉકેલો અથવા વિકલ્પો શું હોઈ શકે.  

• 1. ચંદ્રયાન-3 મિશન શું છે ?
• ચંદ્રયાન-3 મિશન એ ચંદ્રયાન-2 મિશનનું ફોલો-અપ મિશન છે જે વર્ષ 2019માં ચાલ્યું હતું. જેમાં લેન્ડર અને રોવરનું સોફ્ટ લેન્ડિંગ સપાટી પર ચાલતું જોવા મળશે. 
• 2. ચંદ્રયાન-3 ચંદ્રયાન-2થી કેવી રીતે અલગ છે ?
• ચંદ્રયાન-2માં લેન્ડર, રોવર અને ઓર્બિટર હતા. જ્યારે ચંદ્રયાન-3માં ઓર્બિટરને બદલે સ્વદેશી પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ છે. જરૂર પડશે તો ચંદ્રયાન-2ના ઓર્બિટરની મદદ લેવામાં આવશે. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડર-રોવરને ચંદ્રની સપાટી પર રાખશે, જે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષાથી 100 કિલોમીટર ઉપર ચક્કર લગાવશે. આ સંચાર માટે છે.
• 3. ચંદ્રયાન-3નો હેતુ શું છે ?
• ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો વિશ્વને જણાવવા માંગે છે કે, ભારત અન્ય ગ્રહ પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરી શકે છે. તમે ત્યાં તમારું રોવર ચલાવી શકો છો. ચંદ્રની સપાટી, વાતાવરણ અને જમીનની અંદરની ગતિવિધિઓ શોધવા માટે.
• 4. ચંદ્રયાન-3માં કેટલા પેલોડ જઈ રહ્યા છે ?
• ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડર, રોવર અને પ્રોપલ્શન મોડ્યુલમાં કુલ છ પેલોડ જઈ રહ્યા છે. પેલોડ્સ એટલે એવા સાધનો કે જે કોઈપણ પ્રકારની તપાસ કરે છે. લેન્ડર Rambha-LP, ChaSTE અને ILSAથી સજ્જ છે. રોવર APXS અને LIBS સાથે ફીટ છે. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલમાં પેલોડ્સ આકાર (SHAPE) ફીટ કરવામાં આવે છે. 
• 5. ચંદ્રયાન-3 કેટલા દિવસ કામ કરશે ?
• ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકોને આશા છે કે, લેન્ડર-રોવર એક દિવસ ચંદ્ર પર કામ કરશે. એટલે પૃથ્વીના 14 દિવસ. જ્યાં સુધી પ્રોપલ્શન મોડ્યુલનો સંબંધ છે, તે ત્રણથી છ મહિના સુધી કામ કરી શકે છે. શક્ય છે કે, આ ત્રણ આનાથી વધુ કરી શકે. કારણ કે ઈસરોના મોટાભાગના ઉપગ્રહો અપેક્ષા કરતા વધુ દોડ્યા છે.
• 6. કયું રોકેટ ચંદ્રયાનને વહન કરશે ?
• ચંદ્રયાન-3ના પ્રક્ષેપણ માટે ISRO LVM-3 લોન્ચર એટલે કે રોકેટનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે. તે ભારે ઉપગ્રહોને અવકાશમાં છોડી શકે છે. તે 43.5 મીટર એટલે કે લગભગ 143 ફૂટ ઉંચી છે. જેનું વજન 642 ટન છે. LVM-3 રોકેટની આ ચોથી ઉડાન હશે. આ ચંદ્રયાન-3ને જીઓસિંક્રોનસ ટ્રાન્સફર ઓર્બિટમાં છોડશે. એટલે કે 170×36500 કિલોમીટરની લંબગોળ ભ્રમણકક્ષા. અગાઉ તેને GSLV-MK3 કહેવામાં આવતું હતું. જેના છ સફળ પ્રક્ષેપણ થયા છે.
• 7. આ મિશનનો સૌથી મુશ્કેલ ભાગ કયો છે ?
• લેન્ડરને ચંદ્રની સપાટી પર ઉતારવું એ સૌથી મુશ્કેલ કામ છે. 2019માં ચંદ્રયાન-2ના વિક્રમ લેન્ડરના હાર્ડ લેન્ડિંગને કારણે મિશન બગડી ગયું હતું. ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડરના થ્રસ્ટરમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે. સેન્સર વધુ સંવેદનશીલ સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. 
• 8. લેન્ડર-રોવર કેટલા દિવસ પછી ચંદ્ર પર ઉતરશે ?
• 14 જુલાઈ 2023ના રોજ લોન્ચ થયા પછી, ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર-રોવર 45 થી 50 દિવસમાં સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરશે. આ દરમિયાન મિશન 10 તબક્કામાં પૂર્ણ કરવામાં આવશે.
• 9. વિશ્વના કેટલા દેશોએ ચંદ્ર પર ઉતરાણ કર્યું છે ?
• આ પહેલા દુનિયાના ચાર દેશો ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગનો પ્રયાસ કરી ચૂક્યા છે. કુલ મળીને 38 વખત સોફ્ટ લેન્ડિંગનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. પરંતુ બધા સફળ થયા ન હતા.
• 10. ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગનો સફળતા દર કેટલો છે ?
• ચાર દેશો દ્વારા કરવામાં આવેલા પ્રયાસમાં સોફ્ટ લેન્ડિંગનો સફળતા દર માત્ર 52 ટકા છે. એટલે કે સફળતાની અપેક્ષા માત્ર 50 ટકા હોવી જોઈએ.