મુંબઈ, મુંબઈના ઉપનગર જોગેશ્ર્વરી ઈસ્ટમાં જોગેશ્ર્વરી મુલુંડ લિંક પર સ્થિત કમલિસ્તાન સ્ટુડિયો એક સમયે સિનેમાની હસ્તીઓ માટે સૌથી નસીબદાર સ્ટુડિયો હતો. અહીં શૂટ થયેલી મોટાભાગની ફિલ્મો સુપરહિટ રહી છે. પરંતુ આજની તારીખમાં આ સ્ટુડિયોની હાલત એવી થઈ ગઈ છે કે હવે તેનું નામ પણ ભૂંસાઈ ગયું છે. હજુ પણ કેટલાક લોકો આ જગ્યાને સ્ટુડિયો તરીકે ઓળખે છે, પરંતુ તે દિવસ દૂર નથી જ્યારે આ સ્ટુડિયો પણ બોમ્બે ટોકીઝની જેમ સાવ વિસરાઈ જશે. કમાલિસ્તાન સ્ટુડિયોની જગ્યાએ હવે ભવ્ય આઈટી પાર્કનું નિર્માણ શરૂ થઈ ગયું છે. ’અમર ઉજાલા’ની ટીમે જ્યારે કમાલિસ્તાન સ્ટુડિયોની મુલાકાત લીધી ત્યારે જાણવા મળ્યું કે સ્ટુડિયો હવે કાટમાળમાં ફેરવાઈ ગયો છે.
કમાલ અમરોહીએ લેખક તરીકે સોહરાબ મોદીની ફિલ્મ ’જેલર’થી પોતાની કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. આ ફિલ્મ વર્ષ ૧૯૩૮માં રિલીઝ થઈ હતી. ’જેલર’ પછી ’પુકાર’, ’ભરોસા’, ’પાગલ’ અને ’શહેજાદા’ જેવી ફિલ્મો લખ્યા પછી કમાલ અમરોહીને બોમ્બે ટોકીઝની ફિલ્મ ’મહલ’ ડિરેક્ટ કરવાનો મોકો મળ્યો. આ ફિલ્મમાં અશોક કુમાર અને મધુબાલા મુખ્ય ભૂમિકામાં હતા. તે સમયે, આ ફિલ્મ બોમ્બે સ્ટુડિયોની સૌથી મોંઘી ફિલ્મ હતી. કમાલ અમરોહીએ વર્ષ ૧૯૫૮માં કમાલિસ્તાન સ્ટુડિયોની સ્થાપના કરી હતી જે ૧૫ એકરમાં ફેલાયેલો હતો.
કમાલ અમરોહીએ પોતાના સ્ટુડિયોમાં ’પાકીઝા’ જેવી ફિલ્મોનું નિર્માણ અને નિર્દેશન કર્યું હતું. ૪ ફેબ્રુઆરી ૧૯૭૨ના રોજ રીલિઝ થયેલી ફિલ્મની રિલીઝના બે મહિનાની અંદર ૩૧ માર્ચ ૧૯૭૨ના રોજ મીના કુમારીનું અવસાન થયું. અમિતાભ બચ્ચનની ઘણી સુપરહિટ ફિલ્મોનું શૂટિંગ કમલિસ્તાન સ્ટુડિયોમાં થયું છે, જેમાં ’અમર અકબર એન્થની’, ’કાલિયા’, ’ધરમવીર’, ’કુલી’ જેવી ઘણી હિટ ફિલ્મોનો સમાવેશ થાય છે. ’રઝિયા સુલતાન’ના શૂટિંગ માટે અહીં એક મોટો બગીચો બનાવવામાં આવ્યો હતો. ત્યારથી, તે બગીચો ત્યાં જ રહ્યો છે, જેમાં ઘણી ફિલ્મોના ગીતો શૂટ થયા છે. તે દિવસોમાં કમાલિસ્તાન એકમાત્ર સ્ટુડિયો હતો જ્યાં લોકો રેલવે સ્ટેશન પર શૂટિંગ કરવા જતા હતા. હૈદરાબાદના રામોજી રાવ સ્ટુડિયો પહેલાં મુંબઈમાં શૂટ થયેલી તમામ ફિલ્મોમાં રેલવે સ્ટેશનને કમલિસ્તાન સ્ટુડિયોના રેલવે સ્ટેશન તરીકે દર્શાવવામાં આવ્યું છે.
કમાલિસ્તાન સ્ટુડિયો એવી રીતે બનાવવામાં આવ્યો હતો કે તમે તમારી આખી ફિલ્મનું શૂટિંગ આ સ્ટુડિયોમાં પૂર્ણ કરી શકો. આ સ્ટુડિયોમાં રેલ્વે સ્ટેશન ઉપરાંત પોલીસ સ્ટેશન, હોસ્પિટલ, ગામનો સેટ, શહેર બધું જ હાજર હતું. છેલ્લા ૬૧ વર્ષમાં હિન્દી, ભોજપુરી અને અન્ય ભાષાઓમાં ઘણી ફિલ્મોનું શૂટિંગ કમલિસ્તાન સ્ટુડિયોમાં થયું છે. મહેશ ભટ્ટ અને સુભાષ ઘાઈ જેવા નિર્માતા-દિગ્દર્શકો માટે, કમલિસ્તાન સ્ટુડિયો એક ભાગ્યશાળી સ્થળ હતું. આ લોકો તેમની દરેક ફિલ્મનું શૂટિંગ કરતા હતા. એવું કહેવાય છે કે સ્ટુડિયો વર્ષ ૨૦૧૦માં જ વેચાઈ ગયો હતો, પરંતુ અહીં શૂટિંગ વર્ષ ૨૦૧૯ સુધી ચાલશે. કોરોના મહામારી દરમિયાન અક્ષય કુમારે આ સ્ટુડિયોમાં કોરોના જાગૃતિ માટે એક જાહેરાત શૂટ કરી હતી.):