બ્રિટનના નવા ચૂંટાયેલા વડા પ્રધાન કીર સ્ટારમે શનિવારે વડા પ્રધાન તરીકેનો ચાર્જ સંભાળ્યો હતો. તેમના કાર્યકાળના પહેલા જ દિવસે, તેમણે અગાઉની ૠષિ સુનક સરકારની મહત્વાકાંક્ષી યોજના રવાંડા બિલને બંધ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે આ યોજના શરૂ થાય તે પહેલા જ સમાપ્ત થઈ ગઈ છે અને દફન થઈ ગઈ છે.
કીર સ્ટારમેરે તેમના દિવસની શરૂઆત તેમની સરકારના નાણા પ્રધાન રસેલ રીવ્સ અને નવા વિદેશ પ્રધાન ડેવિડ લેમી સાથેની કેબિનેટ બેઠક સાથે કરી હતી. આ દરમિયાન તેણે કહ્યું, ’અમારી પાસે ઘણું કામ છે, તેથી હવે કામ પર લાગી જવું જોઈએ.’ મીટિંગ પછી પ્રેસ કોન્ફરન્સને સંબોધતા, કીર સ્ટારમેરે રવાન્ડા બિલ યોજનાને બંધ કરવાની જાહેરાત કરી. તેણે કહ્યું, ’રવાન્ડાની યોજના શરૂ થાય તે પહેલાં જ મરી ગઈ છે અને દફનાવવામાં આવી છે. હું આ નાટક ચાલુ રાખવાના પક્ષમાં નથી.
બ્રિટનમાં ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રન્ટ્સનો ધસારો એ એક મોટી સમસ્યા છે અને સામાન્ય ચૂંટણી દરમિયાન પણ તે મુખ્ય મુદ્દો હતો. આ સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે, સુનાક સરકારે રવાન્ડા યોજના રજૂ કરી. તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ ૨૦૨૨માં તત્કાલિન બ્રિટનના વડાપ્રધાન બોરિસ જોન્સને બ્રિટન અને રવાંડા વચ્ચે પાંચ વર્ષના કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આ કરારનો હેતુ અસુરક્ષિત અને અનધિકૃત માર્ગો દ્વારા બ્રિટનમાં ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રેશનને રોકવાનો હતો.
ખાસ કરીને નાની હોડીઓમાં ઈંગ્લિશ ચેનલ (દરિયાઈ માર્ગ) દ્વારા થતા સ્થળાંતરને રોકવા માટે. યુકેમાં ગેરકાયદેસર રીતે પ્રવેશવા માટે લેવાયેલા ઉચ્ચ જોખમી માર્ગો ઘણીવાર મૃત્યુ તરફ દોરી જાય છે અને આ પ્રદેશમાં માનવ તસ્કરીને પ્રોત્સાહિત કરે છે. આ જ કારણ છે કે રવાન્ડા યોજના હેઠળ, સ્થળાંતર પ્રક્રિયા દ્વારા ગેરકાયદેસર રીતે બ્રિટન આવેલા લોકોને આશ્રય આપવા અને કેટલાકને રવાંડા મોકલવાની યોજના હતી. રવાન્ડાએ પાયલોટ પ્રોજેક્ટ તરીકે પ્રારંભિક પાંચ વર્ષ માટે દર વર્ષે ૧,૦૦૦ શરણાર્થીઓને લેવા સંમત થયા હતા.
જો કે, માનવ અધિકાર જૂથો અને વકીલોએ આ યોજનાનો વિરોધ કર્યો હતો અને તેને કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે નોન-ફ્યુલમેન્ટના સિદ્ધાંતના ઉલ્લંઘન પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. નોન-રિફ્યુલમેન્ટના સિદ્ધાંત મુજબ, જો કોઈ નાગરિક કોઈ દેશમાં આશ્રય માંગે છે, તો તેની અને આશ્રય આપનાર દેશ વચ્ચે એક કરાર કરવામાં આવે છે કે તેને પ્રત્યક્ષ કે આડક્તરી રીતે, તે જે દેશમાંથી આવ્યો છે ત્યાં પાછા મોકલવામાં આવશે નહીં.
અને જ્યાં તેના જીવન અને વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાને તેની જાતિ, ધર્મ, વંશીયતા, રાષ્ટ્રીયતા, ચોક્કસ સામાજિક જૂથની સભ્યપદ અથવા રાજકીય અભિપ્રાયને કારણે જોખમમાં મુકવામાં આવે છે. માનવ અધિકારો પર રવાન્ડાના નબળા રેકોર્ડને જોતાં, એવું કહી શકાય કે ત્રીજા દેશ તરીકે પણ યુકેના આશ્રય શોધનારાઓને રવાંડામાં પુન:સ્થાપિત કરવા યોગ્ય રહેશે નહીં.
કોર્ટના આ નિર્ણયને નિષ્ફળ બનાવવા માટે, સુનક સરકારે તેના ’સ્ટોપ ધ બોટ’ અભિયાન માટે એક બિલ રજૂ કર્યું. સરકારે રવાન્ડા પ્રોટેક્શન (આશ્રય અને ઇમિગ્રેશન) બિલ રજૂ કરીને શરણાર્થીઓ માટે ત્રીજા દેશ તરીકે રવાંડાને સુરક્ષિત દેશ જાહેર કર્યો. જાન્યુઆરી ૨૦૨૪માં આ બિલને હાઉસ ઓફ લોર્ડ્સમાં પ્રથમ રાઉન્ડની મંજૂરી મળી હતી.