- કોર્ટ દ્વારા આપવામાં આવેલા નિર્દેશોને પગલે સાંસદ/ધારાસભ્ય કોર્ટમાં સાંસદો અને ધારાસભ્યો વિરુદ્ધ નોંધાયેલા કેસોની સુનાવણી વધી છે
નવીદિલ્હી, સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી દરમિયાન જણાવવામાં આવ્યું હતું કે ગયા વર્ષે દેશમાં સાંસદો અને ધારાસભ્યો વિરુદ્ધ નોંધાયેલા કુલ કેસમાંથી બે હજારથી વધુ કેસોમાં નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. વરિષ્ઠ વકીલ વિજય હંસરિયાએ એફિડેવિટ દાખલ કરીને આ માહિતી આપી હતી. વાસ્તવમાં, સુપ્રીમ કોર્ટ એક અરજી પર સુનાવણી કરી રહી છે, જેમાં માંગ કરવામાં આવી છે કે જનપ્રતિનિધિઓ વિરુદ્ધ નોંધાયેલા કેસોની સુનાવણી ઝડપી કરવામાં આવે. આ કેસમાં કોર્ટે વરિષ્ઠ વકીલ વિજય હંસરિયાને એમિક્સ ક્યૂરી તરીકે નિયુક્ત કર્યા છે.
વિજય હંસારિયાએ સુપ્રીમ કોર્ટને જણાવ્યું હતું કે કોર્ટ દ્વારા આપવામાં આવેલા નિર્દેશોને પગલે સાંસદ/ધારાસભ્ય કોર્ટમાં સાંસદો અને ધારાસભ્યો વિરુદ્ધ નોંધાયેલા કેસોની સુનાવણી વધી છે. જો કે, કોર્ટ દ્વારા વધુ માર્ગદર્શિકા આપવી જોઈએ જેથી પેન્ડિંગ કેસોની પણ જલ્દી સુનાવણી થઈ શકે. સોગંદનામામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સાંસદો અને ધારાસભ્યો સામે પડતર કેસોની હાઈકોર્ટ દ્વારા કડક સમીક્ષા થવી જોઈએ. એડવોકેટ વિજય હંસરિયાએ કોર્ટમાં એનજીઓ એડીઆરના રિપોર્ટને ટાંકીને જણાવ્યું કે લોક્સભા ચૂંટણીના પ્રથમ બે તબક્કામાં કુલ ૨,૮૧૦ ઉમેદવારોમાંથી ૫૦૧ ઉમેદવારો એટલે કે ૧૮ ટકા ઉમેદવારો દાગી છે. તેમાંથી ૩૨૭ સામે ગંભીર ગુનાહિત કેસ નોંધાયેલા છે, જેમાં જનપ્રતિનિધિઓ દોષી સાબિત થાય તો તેમને પાંચ વર્ષ કે તેથી વધુની સજા થઈ શકે છે.
૨૦૧૯ની લોક્સભા ચૂંટણીમાં પણ ૭૯૨૮ ઉમેદવારોમાંથી ૧૫૦૦ ઉમેદવારો સામે ફોજદારી કેસ નોંધાયા હતા, જેમાંથી ૧૦૭૦ ઉમેદવારો સામે ગંભીર ગુનાહિત કેસ નોંધાયા હતા. ૧૭મી લોક્સભા (૨૦૧૯-૨૦૨૪) માટે ચૂંટાયેલા ૫૧૪ ઉમેદવારોમાંથી ૨૨૫ સભ્યો અથવા ૪૪ ટકા, તેમની સામે ફોજદારી કેસ નોંધાયેલા છે. આ કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટને મદદ કરી રહેલા એડવોકેટ હંસારિયાએ એફિડેવિટમાં જણાવ્યું હતું કે ૧ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૩ સુધીમાં ૪,૬૯૭ ફોજદારી કેસ નોંધાયા હતા, જેમાંથી ૨,૦૧૮ કેસનો નિર્ણય ગયા વર્ષે લેવામાં આવ્યો હતો. એફિડેવિટમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે વર્ષ ૨૦૨૩માં નેતાઓ વિરુદ્ધ ૧૭૪૬ નવા કેસ નોંધાયા હતા. આવી સ્થિતિમાં, ૧ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૪ સુધી નેતાઓ સામે પેન્ડિંગ ફોજદારી કેસોની કુલ સંખ્યા વધીને ૪,૪૭૪ થઈ ગઈ છે.
એફિડેવિટ અનુસાર, ઉત્તર પ્રદેશની સાંસદ-ધારાસભ્ય કોર્ટમાં નોંધાયેલા ૧૩૦૦ કેસમાંથી ૭૬૬નો ગત વર્ષે નિકાલ કરવામાં આવ્યો હતો. દિલ્હીમાં નોંધાયેલા ૧૦૫ કેસમાંથી ૧૦૩નો ગયા વર્ષે નિકાલ કરવામાં આવ્યો હતો. તેવી જ રીતે, મહારાષ્ટ્રમાં, ૪૭૬ માંથી ૨૩૨ કેસોમાં નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. બંગાળમાં ૨૬માંથી ૧૩ કેસ, કર્ણાટકમાં ૨૨૬માંથી ૧૫૦, કેરળમાં ૩૭૦માંથી ૧૩૨, બિહારમાં ૫૨૫માંથી ૧૭૧ કેસમાં નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. એફિડેવિટ અનુસાર, પેન્ડિંગ કેસોની સુનાવણી ઝડપી બનાવવા માટે કેટલાક સૂચનો કરવામાં આવ્યા છે. જે મુજબ ત્રણ વર્ષથી વધુ સમયથી પડતર કેસોમાં રાજ્યોની સંબંધિત હાઈકોર્ટે સમીક્ષા રિપોર્ટ મંગાવવો જોઈએ. નેશનલ જ્યુડિશિયલ ડેટા ગ્રીડની જેમ એક વેબસાઈટ બનાવવાની પણ માંગ કરવામાં આવી હતી, જેથી પેન્ડિંગ કેસોની વાસ્તવિક સમયની માહિતી તેના પર અપલોડ કરી શકાય. સુપ્રીમ કોર્ટના જજની અધ્યક્ષતામાં એક કમિટી બનાવવાની માંગ કરવામાં આવી છે, જે પેન્ડિંગ કેસોની સમીક્ષા કરશે.