- દેશમાં તમામ ચૂંટણીઓ એક સાથે કરાવવાનો વિચાર પ્રાદેશિક મુદ્દાઓ માટે નુક્સાનકારક સાબિત થશે.
નવીદિલ્હી, ‘એક દેશ, એક ચૂંટણી’ના મુદ્દા પર પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદની આગેવાની હેઠળની ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિ સમક્ષ પરામર્શ દરમિયાન, જ્યાં દેશના ચાર મુખ્ય ન્યાયાધીશોએ લોક્સભા, વિધાનસભા અને ચૂંટણી માટે એક્સાથે ચૂંટણી યોજવાનું સમર્થન કર્યું હતું. સ્થાનિક સંસ્થાઓ, જ્યારે હાઈકોર્ટના ત્રણ ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશોએ તેનો વિરોધ કર્યો હતો. હાઈકોર્ટના ત્રણ ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશોએ તેમના પરામર્શમાં સમિતિને કહ્યું હતું કે દેશમાં તમામ ચૂંટણીઓ એક સાથે કરાવવાનો ખ્યાલ લોકશાહીની વિરુદ્ધ છે. જો કે, હાઈકોર્ટના નવ ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશોએ એક્સાથે ચૂંટણી યોજવાના ખ્યાલને ટેકો આપ્યો હતો.
ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિએ ગુરુવારે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુને પોતાનો અહેવાલ સુપરત કરતી વખતે લોક્સભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓની ચૂંટણી એક્સાથે કરાવવાની ભલામણ કરી છે. જે બાદ ૧૦૦ દિવસમાં નગરપાલિકા અને પંચાયતની ચૂંટણીઓ યોજાશે તેવું કહેવામાં આવ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, દેશના ચાર પૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશો (જસ્ટિસ દીપક મિશ્રા, જસ્ટિસ રંજન ગોગોઈ, જસ્ટિસ શરદ અરવિંદ બોબડે અને જસ્ટિસ યુયુ લલિત)એ આ મુદ્દે ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિને તેમની લેખિત સલાહ આપી હતી. દેશના ચાર ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશોએ એક સાથે તમામ ચૂંટણીઓ યોજવાનું સમર્થન કર્યું હતું.
દિલ્હી હાઈકોર્ટના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશ અજીત પ્રકાશ શાહે એક સાથે ચૂંટણી યોજવાના વિચારનો વિરોધ કર્યો હતો અને સમિતિ સમક્ષ કહ્યું હતું કે તેનાથી લોક્તાંત્રિક અભિવ્યક્તિ પર અંકુશ આવી શકે છે. રિપોર્ટ અનુસાર, જસ્ટિસ શાહે એમ પણ કહ્યું હતું કે એક્સાથે ચૂંટણીઓ રાજકીય જવાબદારીને અવરોધે છે, કારણ કે નિયત શરતો પ્રતિનિધિઓને કામગીરીની કોઈપણ ચકાસણી કર્યા વિના અનુચિત સ્થિરતા પ્રદાન કરે છે. તે લોકશાહી સિદ્ધાંતોને પડકારે છે.કલકત્તા હાઈકોર્ટના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશ ગિરીશ ચંદ્ર ગુપ્તાએ પણ એક સાથે ચૂંટણી યોજવાના વિચારનો વિરોધ કર્યો હતો અને સમિતિને કહ્યું હતું કે તે લોકશાહીના સિદ્ધાંતોની વિરુદ્ધ છે.
મદ્રાસ હાઈકોર્ટના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ન્યાયાધીશ સંજીબ બેનર્જીએ વિરોધ કરતાં કહ્યું કે આનાથી ભારતનું સંઘીય માળખું નબળું પડશે. તેમને કહ્યું હતું કે દેશમાં તમામ ચૂંટણીઓ એક સાથે કરાવવાનો વિચાર પ્રાદેશિક મુદ્દાઓ માટે નુક્સાનકારક સાબિત થશે. તેમને ભ્રષ્ટાચાર અને બિનકાર્યક્ષમતા સામે લડવા માટે વધુ અસરકારક સુધારા તરીકે ચૂંટણી માટે રાજ્યના ભંડોળનું સૂચન કર્યું.
ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિએ લોક્સભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓની ચૂંટણીઓને સુમેળ કરવા માટે બંધારણમાં કલમ ૮૨છ ઉમેરવાની ભલામણ કરી છે. રાષ્ટ્રપતિએ કલમ ૨૪છ ની જોગવાઈઓ લાગુ કર્યા પછી અને તારીખ નક્કી કર્યા પછી યોજાનારી સામાન્ય ચૂંટણીઓ માટે રચાયેલી તમામ રાજ્ય વિધાનસભાઓની મુદત લોક્સભાની પૂર્ણ મુદતની સમાપ્તિ સાથે સમાપ્ત થશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કલમ ૨૪છ જૂન ૨૦૨૪ માં અસરકારક બનાવવામાં આવે છે, તો લોક્સભા તેમજ તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાઓનો કાર્યકાળ ૨૦૨૯ માં સમાપ્ત થશે.
નિયત તારીખ પછી અને લોક્સભાની પૂર્ણ મુદતની સમાપ્તિ પહેલાં રાજ્ય વિધાનસભાઓની ચૂંટણીઓ દ્વારા રચાયેલી તમામ રાજ્ય વિધાનસભાઓનો કાર્યકાળ માત્ર આગામી સામાન્ય ચૂંટણી સુધી સમાપ્ત થતા સમયગાળા માટે જ રહેશે. ત્યારબાદ, લોક્સભા અને તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાઓની સામાન્ય ચૂંટણીઓ એક્સાથે યોજાશે. પ્રક્રિયાને સરળ બનાવવા માટે, સમિતિએ આ અહેવાલના અમલીકરણની તપાસ કરવા માટે અમલીકરણ જૂથની રચના કરવાની ભલામણ કરી છે. આવશ્યકપણે, કલમ ૮૨(૪) મુજબ, જો ચૂંટણી પંચનો અભિપ્રાય છે કે સામાન્ય ચૂંટણી સમયે વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજી શકાતી નથી, તો તે એક આદેશ દ્વારા, રાષ્ટ્રપતિને ભલામણ કરી શકે છે. તે વિધાનસભાની ચૂંટણી. વિધાનસભા પછીની તારીખે યોજાઈ શકે છે.
સમિતિએ કહ્યું છે કે આવશ્યકપણે, કલમ ૮૨ (૪) મુજબ, જો ચૂંટણી પંચનો અભિપ્રાય છે કે સામાન્ય ચૂંટણી સમયે રાજ્યની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજી શકાતી નથી, તો તે આદેશ દ્વારા આદેશ આપી શકે છે. તે વિધાનસભાના પ્રમુખ. પછીથી ચૂંટણી યોજવાની તારીખ જાહેર કરવાની ભલામણ કરી શકે છે.