- ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં કુલ ૩૫૮ કલમો અને ૨૦ નવા ગુનાઓની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી છે
કાયદા પ્રધાન અર્જુન રામ મેઘવાલે સ્પષ્ટતા કરી છે કે ત્રણેય નવા ફોજદારી કાયદા ૧ જુલાઈથી લાગુ થવા જઈ રહ્યા છે. નવા કાયદાને લાગુ કરવા માટે નોટિફિકેશન બહાર પાડવામાં આવ્યું છે અને તેના પર કોઈ પુનવચારણા નથી. તાજેતરમાં જ વરિષ્ઠ ક્રિમિનલ વકીલ ઈન્દિરા જય સિંહે કાયદાના અમલીકરણને લઈને કાયદા મંત્રીને પત્ર લખ્યો હતો. અન્ય ઘણા કાયદાકીય નિષ્ણાતોએ પણ આ અંગે સવાલો ઉઠાવ્યા હતા.
કેન્દ્ર સરકારે આઈપીસી, સીઆરપીસી અને ઈન્ડિયન એવિડન્સ એક્ટની જગ્યાએ ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા બનાવ્યા છે. આ ૧ જુલાઈથી અમલમાં આવશે અને ૨૪ ફેબ્રુઆરીએ આ માટેનું નોટિફિકેશન બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું. નવા કાયદા હેઠળ, ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા આઇપીસીનું સ્થાન લેશે, ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતા સીપીસીનું સ્થાન લેશે અને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ દ્વારા બદલવામાં આવશે. જો કે, નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કેન્દ્ર સરકારે ભારતીય ન્યાયિક સંહિતાની કલમ ૧૦૬(૨)ને હાલ માટે હોલ્ડ પર રાખી છે, એટલે કે કલમ ૧૦૬(૨) હાલ માટે લાગુ થશે નહીં. આ જોગવાઈ હિટ એન્ડ રનના ગુના સાથે સંબંધિત છે. આ જોગવાઈના વિરોધમાં દેશભરના ડ્રાઈવરો જાન્યુઆરીના પ્રથમ સપ્તાહમાં હડતાળ પર ઉતર્યા હતા, ત્યારબાદ કેન્દ્ર સરકારે ખાતરી આપી હતી કે ડ્રાઈવર યુનિયન સાથે ચર્ચા કર્યા બાદ આ કાયદો લાગુ કરવામાં આવશે.
ભારતીય ન્યાય સંહિતામાં કુલ ૩૫૮ કલમો અને ૨૦ નવા ગુનાઓની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી છે અને તેમાં ૨૦ નવા ગુનાઓ વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવ્યા છે. જેમાં સ્નેચિંગથી લઈને મોબ લિંચિંગ સુધીની દરેક બાબતોનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત ૩૩ ગુનામાં સજામાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ ઉપરાંત ૮૩ આવી કલમો અથવા ગુનાઓ છે, જેમાં દંડની રકમ પણ વધારવામાં આવી છે. ૨૩ એવા ગુના છે જેમાં લઘુત્તમ સજાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી. આમાં લઘુત્તમ સજાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. ત્યાં ૧૯ વિભાગો છે જે દૂર કરવામાં આવ્યા છે. આ ઉપરાંત, સામાજિક અને સામુદાયિક સેવાનો પણ સજા તરીકે સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે, અગાઉ તે નહોતું. નવા કાયદામાં દેશદ્રોહ જેવા ગુનાઓ હવે દૂર કરવામાં આવ્યા છે. મ્દ્ગ ૨ કોડની કલમ ૧૧૩ આતંકવાદ સંબંધિત વ્યાખ્યા અને સજાની જોગવાઈ કરે છે.
જ્યારે સીપીસીમાં કુલ ૪૮૪ વિભાગો હતા, ત્યારે ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સંહિતામાં ૫૩૧ વિભાગો છે. આવી કુલ ૧૭૭ જોગવાઈઓ છે જેમાં સુધારો કરવામાં આવ્યો છે. નવ નવા વિભાગો અને કુલ ૩૯ પેટા વિભાગો ઉમેરવામાં આવ્યા છે. ૧૪ કલમો રદ કરવામાં આવી છે. મ્દ્ગજીજી, ૨૦૨૩ માં પુરાવાના કિસ્સામાં, ઑડિયો-વિડિયો ઇલેક્ટ્રોનિક્સ પદ્ધતિઓ દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવેલા પુરાવાઓને મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. નવા કાયદામાં, કોઈપણ ગુનામાં જેલમાં મહત્તમ સજા ભોગવી ચૂકેલા કેદીઓને તેમના અંગત બોન્ડ પર મુક્ત કરવાની જોગવાઈ છે. તે જ સમયે, ભારતીય પુરાવા કાયદામાં કુલ ૧૭૦ કલમો હશે. અગાઉના ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ હેઠળ કુલ ૧૬૭ કલમો હતી. ૬ કલમો રદ કરવામાં આવી છે અને ૨ નવા વિભાગો અને ૬ પેટા-વિભાગો ઉમેરવામાં આવ્યા છે. એવી જોગવાઈ કરવામાં આવી છે કે સાક્ષીઓના રક્ષણ માટે કાયદો હશે.