દિલ્હી- હરિયાણા વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ’ એકલા ચલો રે’ની નીતિ પર ભારતનું ગઠબંધન

દિલ્હી અને હરિયાણામાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે. હરિયાણામાં આ વર્ષના અંતમાં ચૂંટણી યોજાશે, જ્યારે આગામી વર્ષની શરૂઆતમાં રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં મતદાન થશે. આ બંને રાજ્યોમાં ભારતીય ગઠબંધન એકલા ચલો રેની નીતિને અનુસરવાના માર્ગ પર છે. કારણ કે મહાગઠબંધનની બે મોટી પાર્ટીઓ કોંગ્રેસ અને આપ આ રાજ્યોમાં પોતાને મજબૂત સ્થિતિમાં જુએ છે.

લોક્સભા ચૂંટણીમાં આપ અને કોંગ્રેસ બંને રાજ્યોમાં સાથે મળીને ચૂંટણી લડ્યા હતા. બંને પક્ષોએ દિલ્હીમાં ૪-૩ અને હરિયાણામાં ૯-૧ની સીટ શેરિંગ ફોર્મ્યુલા હેઠળ પોતાનું નસીબ અજમાવ્યું. દિલ્હીમાં બંને પક્ષો એક પણ બેઠક જીતવામાં સફળ થઈ શક્યા નથી. પરંતુ હરિયાણામાં કોંગ્રેસની તાકાત પર ઈન્ડિયા એલાયન્સને આનંદ કરવાનો મોકો મળ્યો. અહીં કોંગ્રેસે ૫ બેઠકો જીતી હતી.

હરિયાણામાં લોક્સભાની ૧૦ બેઠકો છે. જેમાંથી ૫ કોંગ્રેસે જીતી હતી. આ પ્રદર્શન બાદ કોંગ્રેસનો ઉત્સાહ ઊંચો છે. આ જ કારણ છે કે પાર્ટીના નેતાઓને વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં જીતની આશા છે અને તે પણ પોતાના દમ પર. પાર્ટીએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે તે અરવિંદ કેજરીવાલની આમ આદમી પાર્ટી સાથે ગઠબંધન નહીં કરે. કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા જયરામ રમેશે કહ્યું કે પંજાબમાં લોક્સભાની ચૂંટણી અમે એકલા હાથે લડ્યા હતા. અમે હરિયાણામાં આપને એક સીટ આપી હતી, પરંતુ મને નથી લાગતું કે વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ગઠબંધન થશે. તેમણે કહ્યું કે આપએ પોતે કહ્યું છે કે દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પણ ગઠબંધન નહીં થાય.

૨૦૧૯ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ ૯૦માંથી ૩૧ બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. તેનો વોટ શેર ૨૮.૦૮ ટકા હતો. તે જ સમયે, ૨૦૧૪ માં, તેણે ફક્ત ૧૫ સીટો જીતી હતી અને તેનો વોટ શેર ૧૫ ટકાથી ઓછો હતો. તે જ સમયે, આપ એક પણ બેઠક જીતવામાં સફળ રહી ન હતી. જો જોવામાં આવે તો ૨૦૧૪ પછી ચૂંટણી બાદ હરિયાણામાં કોંગ્રેસનું પ્રદર્શન સુધર્યું છે. કોંગ્રેસને લાગે છે કે રાજ્યમાં ભાજપ સરકારની લોકપ્રિયતા ઘટી છે. આમાં ખેડૂતોના ગુસ્સા અને બેરોજગારીએ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે.

દિલ્હી અને પંજાબમાં આમ આદમી પાર્ટી ચોક્કસપણે મજબૂત દેખાઈ રહી છે પરંતુ હરિયાણામાં હજુ તેની તાકાત જોવા મળી નથી. તેણીએ ૨૦૨૪ની લોક્સભા ચૂંટણીમાં એક બેઠક પરથી ચૂંટણી લડી હતી અને હારી હતી. ૨૦૧૯ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, તેણીએ ૪૬ બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી અને તમામ પર હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.

હરિયાણાની જેમ દિલ્હીમાં પણ આપ અને કોંગ્રેસ અલગ-અલગ રસ્તે ચાલતી જોવા મળશે. લોક્સભા ચૂંટણી માટે કોંગ્રેસ અને આપ વચ્ચે દિલ્હીમાં બેઠકોની વહેંચણી થઈ હતી, જેમાં રાહુલ ગાંધી અને અરવિંદ કેજરીવાલ જેવા બંને પક્ષોના ટોચના નેતાઓએ કાર્યકરોને સહકાર આપવા હાકલ કરી હતી. પરંતુ આ સહકાર લોક્સભાની ચૂંટણી બાદ સમાપ્ત થઈ ગયો. કોંગ્રેસના સ્થાનિક નેતાઓના મતે રાજ્ય સ્તરે આપ સાથે ગઠબંધનનો કોઈ અવકાશ નથી.

દિલ્હી કોંગ્રેસના નેતાઓના જણાવ્યા અનુસાર, લોક્સભા ચૂંટણીમાં આપ સાથે ગઠબંધનની આવશ્યક્તાના કારણો વિધાનસભાની ચૂંટણીના દૃશ્યની તુલનામાં અલગ હતા. પાર્ટીના સ્થાનિક એકમના જણાવ્યા અનુસાર, સામાન્ય ચૂંટણીમાં પ્રાથમિક્તા ભાજપ સાથેની હરીફાઈમાં વોટ વિભાજનને ઘટાડવાની હતી, જ્યારે રાજ્ય સ્તરે કોંગ્રેસનું મુખ્ય ફોક્સ ગુમાવેલું મેદાન પાછું મેળવવાનું રહેશે. ૨૦૧૪માં હાર બાદ કોંગ્રેસ દિલ્હીમાં પુનરાગમન કરવા માટે સંઘર્ષ કરી રહી છે. આ પહેલા તે રાષ્ટ્રીય રાજધાનીમાં સતત ૧૫ વર્ષ સુધી સત્તામાં હતી.

હાલમાં રાજ્યની વિધાનસભામાં તેનો એક પણ ધારાસભ્ય નથી. દિલ્હી ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસની નિષ્ફળતાનું એક મોટું કારણ એ છે કે તેણે આમ આદમી પાર્ટીને પોતાનો આધાર ગુમાવ્યો છે. પાર્ટીનું આકલન છે કે આપ દિલ્હીમાં કોંગ્રેસના ભોગે વિકસ્યું છે.