નવીદિલ્હી. રાજ્યસભાની ૫૬ બેઠકો માટેની ચૂંટણી પ્રક્રિયા મંગળવારે (૨૭ ફેબ્રુઆરી) પૂર્ણ થઈ હતી. ૨૭ ફેબ્રુઆરીએ ત્રણ રાજ્યોમાંથી રાજ્યસભાની ૧૫ બેઠકો માટે મતદાન થયું હતું. જેમાં ઉત્તર પ્રદેશ, કર્ણાટક અને હિમાચલ પ્રદેશનો સમાવેશ થાય છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં મહત્તમ ૧૦, કર્ણાટકમાં ચાર અને હિમાચલ પ્રદેશમાં એક બેઠક માટે ચૂંટણી યોજાઈ હતી.ક્રોસ વોટિંગના કારણે હિમાચલ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં ભાજપને એક-એક સીટ મળી છે.
૧૨ રાજ્યોમાંથી ૪૧ ઉમેદવારો રાજ્યસભામાં બિનહરીફ ચૂંટાઈ ચૂક્યા છે. જેમાં ભાજપ અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડાથી લઈને કોંગ્રેસના પૂર્વ અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધીનો સમાવેશ થાય છે. આવો જાણીએ ચૂંટણી બાદ રાજ્યસભામાં કયા પક્ષની સ્થિતિમાં શું બદલાવ આવ્યો છે? કયા પક્ષોએ તેમની બેઠકો વધારી છે અને કયા નુક્સાનમાં છે? શું ભાજપ પોતાના દમ પર ઉપલા ગૃહમાં બહુમતીના સ્થાને પહોંચી ગયું છે?
૧૫ રાજ્યોમાં રાજ્યસભાની ૫૬ બેઠકો માટેની ચૂંટણી પ્રક્રિયા હવે પૂરી થઈ ગઈ છે. તેમાંથી ૧૩ રાજ્યોમાં ૫૦ બેઠકો પર વર્તમાન સાંસદોનો કાર્યકાળ ૨ એપ્રિલે સમાપ્ત થઈ રહ્યો છે. તે જ સમયે, બે રાજ્યોના પાંચ સાંસદોનો કાર્યકાળ ૩ એપ્રિલે સમાપ્ત થઈ રહ્યો છે. જ્યારે રાજસ્થાનના રાજ્યસભા સાંસદ કિરોરી લાલ મીણાનો કાર્યકાળ પણ ૩ એપ્રિલે પૂરો થવાનો હતો, પરંતુ મીણાએ પહેલા જ રાજીનામું આપી દીધું છે. આ માટે જ ચૂંટણી યોજાઈ હતી. નોમિનેશન પ્રક્રિયા ૧૫ ફેબ્રુઆરીના રોજ સમાપ્ત થઈ હતી.
તે જ સમયે, ૧૬ ફેબ્રુઆરીએ નામાંકન પત્રોની ચકાસણી પછી, તે સ્પષ્ટ થયું કે ત્રણ રાજ્યોમાં મતદાન થશે અને ૧૨ રાજ્યોમાંથી ૪૧ ઉમેદવારો બિનહરીફ રાજ્યસભામાં પહોંચશે.એપ્રિલમાં નિવૃત્ત થનારા ૫૫ સાંસદોમાંથી સૌથી વધુ ૨૭ ભારતીય જનતા પાર્ટીના છે. ભાજપના કિરોરી લાલ મીણાએ રાજીનામું આપી દીધું છે. તેમનો કાર્યકાળ પણ ૩ એપ્રિલે પૂરો થવાનો હતો. આ રીતે ભાજપ પાસે કુલ ૨૮ બેઠકો હતી. નિવૃત્ત થનારા ૧૦ સાંસદો કોંગ્રેસના, ચાર ટીએમસી, ત્રણ બીઆરએસ, બે-બે આરજેડી, જેડીયુ, બીજેડી અને એસપી, એનસીપી, શિવસેના, વાયએસઆરસીપી અને ટીડીપીમાંથી એક-એક સાંસદ છે.ભાજપના ૨૦ ઉમેદવારો બિનહરીફ ચૂંટાયા હતા.
ઉત્તર પ્રદેશમાં પાર્ટીના તમામ આઠ ઉમેદવારો ચૂંટણી જીતવામાં સફળ રહ્યા હતા. હિમાચલ પ્રદેશમાં સંખ્યાત્મક તાકાત ન હોવા છતાં, પાર્ટીના ઉમેદવાર હર્ષ મહાજને જીત નોંધાવી. જ્યારે કર્ણાટકમાં પણ પાર્ટીના ઉમેદવારનો વિજય થયો હતો. આ રીતે ભાજપની બેઠકોની સંખ્યા ૩૦ પર પહોંચી ગઈ છે. આવી સ્થિતિમાં પાર્ટીની વર્તમાન સંખ્યા ૨૮માં બે બેઠકોનો વધારો થયો છે.બીજી તરફ કોંગ્રેસના છ ઉમેદવારો બિનહરીફ ચૂંટાયા હતા.
કર્ણાટકમાં પાર્ટીના ત્રણ ઉમેદવારો ચૂંટણી જીત્યા છે. આ રીતે પાર્ટીની બેઠકોની સંખ્યા નવ થઈ ગઈ છે. હિમાચલમાં કોંગ્રેસના અભિષેક મનુ સિંઘવી ક્રોસ વોટિંગને કારણે હારી ગયા. કોંગ્રેસના ૧૦ સાંસદો નિવૃત્ત થઈ રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં પાર્ટીની સંખ્યાત્મક તાકાતમાં એક-એકનો ઘટાડો થશે. અન્ય પક્ષોમાં ટીએમસી,આરજેડી,એસીપી શિવસેનાના તમામ ઉમેદવારો બિનહરીફ જીત્યા છે.
ચૂંટણી પછી પણ રાજ્યસભામાં આ પક્ષોની સ્થિતિમાં કોઈ ફરક પડ્યો નથી.બીઆરએસના ત્રણ સભ્યોનો કાર્યકાળ સમાપ્ત થઈ રહ્યો છે પરંતુ પાર્ટીનો માત્ર એક જ સભ્ય રાજ્યસભામાં પહોંચી શક્યો છે. એ જ રીતે જેડીયુના બે સભ્યોનો કાર્યકાળ પૂરો થઈ રહ્યો છે જ્યારે પાર્ટીનો એક સભ્ય ચૂંટણીમાં રાજ્યસભામાં પહોંચી ગયો છે. તે જ સમયે, ટીડીપીના એક સભ્યનો કાર્યકાળ સમાપ્ત થઈ રહ્યો છે અને પાર્ટીનો કોઈ સભ્ય રાજ્યસભામાં જશે નહીં.એક વાયએસઆર સભ્ય તેમની મુદત પૂરી કરી રહ્યો છે જ્યારે ત્રણ પક્ષના સભ્યો બિનહરીફ ચૂંટાયા છે.
એ જ રીતે, સપાના સભ્યનો કાર્યકાળ પૂરો થઈ રહ્યો છે. પાર્ટીના બે સભ્યો ચૂંટણી જીત્યા છે. યુપીમાં પાર્ટીના ત્રીજા ઉમેદવાર ક્રોસ વોટિંગને કારણે હારી ગયા. ત્રીજો ઉમેદવાર ન જીતે તો પણ એક બેઠકનો ફાયદો પક્ષને છે.કેન્દ્રમાં સત્તારૂઢ ભાજપને તાજેતરની ચૂંટણીઓથી રાજ્યસભામાં ફાયદો થયો છે. ૫૬ રાજ્યસભા બેઠકોમાંથી, પાર્ટીએ ૩૦ જીતી હતી, જેમાંથી ૨૦ બિનહરીફ જીતી હતી જ્યારે ૧૦ ઉમેદવારોએ ચૂંટણી દ્વારા જીતી હતી. ૨૭ ફેબ્રુઆરી એટલે કે મતદાનના દિવસ સુધી ભાજપ પાસે રાજ્યસભાના ૯૩ સાંસદો હતા. જે હવે વધીને ૯૫ થશે.
ગૃહમાં બીજેપી તરફથી આરએલડીના જયંત ચૌધરી, આરપીઆઈના રામદાસ આઠવલે, જનતા દળ સેક્યુલરના એચડી દેવગૌડા, આસામ ગણ પરિષદના બિરેન્દ્ર પ્રસાદ બૈશ્ય, ટીએમસી (મૂપનાર)ના જીકે વાસન, યુપીપી (એલ’સ) રોગવર નરજારી, એનપીપીના ડો. ખારલુખી, શિવસેનાના મિલિંદ દેવરા, એનસીપીના અજિત પવાર જૂથના પ્રફુલ પટેલ અને પીએમકેના અંબુમણી રામાદોસનું સમર્થન પણ ઓછું છે.
ભાજપના સહયોગી જેડીયુ પાસે હાલમાં પાંચ રાજ્યસભા સભ્યો છે. તેમની સંખ્યા ઘટીને ચાર થઈ જશે.આ રીતે ભાજપને સાથી પક્ષોના કુલ ૧૪ સભ્યોનું સમર્થન પણ છે. આ રીતે સત્તાધારી પક્ષને ૧૦૯ સભ્યોનું સમર્થન પ્રાપ્ત થશે. એટલે કે,એનડીએ ગઠબંધન ૨૪૫ સભ્યોના ઉપલા ગૃહમાં ૧૨૩ના સંપૂર્ણ બહુમતીના આંકડાથી હજુ પણ દૂર રહેશે.જો આપણે ૧૨ નામાંક્તિ સભ્યો અને જમ્મુ અને કાશ્મીર ક્વોટાની ચાર ખાલી બેઠકોને હટાવી દઈએ તો ગૃહમાં સભ્યોની સંખ્યા ઘટીને ૨૨૯ થઈ જાય છે. આ સ્થિતિમાં બહુમતનો આંકડો ૧૧૫ છે. એનડીએ હજુ આ આંકડાથી છ સીટો દૂર છે.