ઝારખંડ મુક્તિ મોરચામાંથી ચંપાઈ સોરેનના બળવા બાદ રાજકીય વર્તુળોમાં બે સવાલો ઉભા થઈ રહ્યા છે. પહેલો પ્રશ્ર્ન એ છે કે શા માટે ચંપાઈએ તેની ૩૦ વર્ષ જૂની પાર્ટી સામે બળવો કર્યો છે અને બીજો પ્રશ્ર્ન એ છે કે ભારતીય જનતા પાર્ટી ચંપાઈ પ્રત્યે લાગણીશીલ કેમ છે? પહેલા સવાલનો જવાબ ખુદ ચંપાઈએ સોશિયલ મીડિયા પર પોસ્ટ કર્યો છે, પરંતુ બીજા સવાલનો જવાબ હજુ આવવાનો બાકી છે.
ચંપાઈ ભાજપમાં જોડાશે કે નહીં તે પ્રશ્ર્ન સિવાય એક આંકડો ઘણો ચોંકાવનારો છે. આ આંકડો પક્ષોના ભંગાણ સાથે સંબંધિત છે. છેલ્લા ૫ વર્ષમાં દેશમાં ૫ પક્ષો વિખૂટા પડ્યા છે અને રસપ્રદ વાત એ છે કે આ ૪ વિઘટનમાંથી ભાજપને સીધો ફાયદો થયો છે. આ લાભ ક્યારે અને કેવી રીતે થયો તે વિગતવાર જાણો.
ઈન્ડિયન નેશનલ લોકદળ ૨૦૧૮-૧૯માં સૌપ્રથમ તૂટ્યું હતું. આ બ્રેકઅપ પારિવારિક કારણોસર થયું હતું. જેજેપીએ આઈએનએલડીથી અલગ થઈને નવી પાર્ટી બનાવી. ૨૦૨૦માં, મધ્યપ્રદેશમાં જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયાના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસમાં મોટું વિભાજન થયું હતું. પહેલા આ જૂથ નવો પક્ષ બનવાની ચર્ચા શરૂ થઈ. જોકે, આખરે સિંધિયાના નેતૃત્વમાં ૨૮ ધારાસભ્યો ભાજપમાં જોડાયા હતા.
૨૦૨૧માં બિહારમાં એલજેપીમાં વિભાજન થયું હતું. આ બ્રેકઅપ પણ પારિવારિક કારણોસર થયું હતું. આ કારણે એલજેપી બે જૂથોમાં વહેંચાઈ ગઈ. મહારાષ્ટ્રમાં ૨૦૨૨માં શિવસેનામાં ભાગલા પડ્યા હતા. એકનાથ શિંદેના નેતૃત્વમાં ૫૬માંથી ૪૦ ધારાસભ્યોએ ઉદ્ધવ વિરુદ્ધ બળવો કર્યો હતો. ૨૦૨૩માં અજિત પવારે તેમના કાકા શરદ પવાર સામે બળવો કર્યો હતો. અજીતના નેતૃત્વમાં ૪૦ ધારાસભ્યો અને એક સાંસદે એનસીપી પર દાવો કર્યો હતો.
તેનો કેસ હજુ કોર્ટમાં ચાલી રહ્યો છે. ૨૦૧૮ના અંતમાં ઓમ પ્રકાશ ચૌટાલાની પાર્ટીમાં ભંગાણ પડ્યું હતું. પાર્ટીને તોડવાનું કામ અન્ય કોઈએ નહીં પરંતુ તેમના પુત્ર અજય ચૌટાલાએ કર્યું હતું. અજય ચૌટાલાએ તેમના બે પુત્રો સાથે મળીને હરિયાણામાં જનનાયક જનતા પાર્ટીની રચના કરી. આઈએનએલડીના ભાગલાનો સીધો ફાયદો ભાજપને થયો. ૨૦૧૯ની લોક્સભા ચૂંટણીમાં ભાજપે હરિયાણાની તમામ ૧૦ સીટો જીતી હતી. ૨૦૧૪માં તેને માત્ર ૭ બેઠકો મળી હતી આઇએનએલડીને ૨ અને કોંગ્રેસને એક જીત મળી હતી.
હરિયાણામાં આ વર્ષના અંતમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ હતી. આઈએનએલડીની વોટ બેંક ૩ ભાગમાં વહેંચાઈ ગઈ. આઈએનએલડીના ૩ ટકા વોટ ભાજપને, ૧૪ ટકા વોટ જેજેપીને અને ૭ ટકા વોટ કોંગ્રેસને ગયા. બેઠકો પર પણ મતદાનની અસર જોવા મળી હતી. હરિયાણા વિધાનસભામાં જેજેપીને ૧૦, ભાજપને ૪૦ અને કોંગ્રેસને ૩૨ બેઠકો મળી છે. ચૂંટણી બાદ જેજેપીએ ભાજપ સાથે ગઠબંધન કર્યું હતું. બંનેની સરકાર લગભગ ૪ વર્ષ અને ૪ મહિના સુધી ચાલી.
૨૦૨૨માં એકનાથ શિંદેના નેતૃત્વમાં શિવસેનામાં વિભાજન થયું હતું. શિવસેનામાં વિભાજનને કારણે ઉદ્ધવ ઠાકરેની આગેવાની હેઠળની મહાવિકાસ આઘાડી સરકાર પડી ગઈ. ઉદ્ધવ સરકારના પતન પછી, એકનાથ શિંદેએ ભાજપના ૧૦૫ ધારાસભ્યોના સમર્થન સાથે સરકાર બનાવવાનો દાવો કર્યો હતો. તે સમયે શિંદેને ૪૦ ધારાસભ્યોનું સમર્થન હતું. રાજ્યપાલે શિંદેનો પ્રસ્તાવ સ્વીકારી લીધો. શિવસેનામાં ભંગાણનો મામલો હજુ સુપ્રીમ કોર્ટમાં છે.
આ ઘટનાના એક વર્ષ બાદ એનસીપીમાં ભાગલા પડ્યા હતા. અજિત પવારના નેતૃત્વમાં એનસીપીના ૪૦ ધારાસભ્યોએ શરદ પવાર સામે બળવો કરીને અલગ થઈ ગયા હતા. એવું કહેવાય છે કે એનસીપીમાં વિભાજનથી મહારાષ્ટ્રમાં એનડીએ સરકાર બની ગઈ. એટલું જ નહીં, રાજ્યસભા અને વિધાન પરિષદની ચૂંટણીમાં પણ એનડીએને આનો ફાયદો થયો. ૨૦૧૮માં જ્યારે મધ્યપ્રદેશની ચૂંટણી થઈ ત્યારે કોંગ્રેસ ૧૧૪ બેઠકો જીતીને સૌથી મોટી પાર્ટી બની હતી. કોંગ્રેસને સરકાર બનાવવા માટે માત્ર ૨ ધારાસભ્યોની જરૂર હતી, જેને બસપાએ સમર્થન આપીને ઉકેલી હતી.
બસપાએ ૨૦૧૮માં ૨ સીટો જીતી હતી.કોંગ્રેસની સરકાર ૧૫ મહિના સુધી સરળતાથી ચાલી, પરંતુ પાર્ટીના જ શક્તિશાળી નેતા જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયાના બળવાએ કોંગ્રેસ પાસેથી મધ્યપ્રદેશની સત્તા છીનવી લીધી. સિંધિયા સાથે કોંગ્રેસના ૨૮ ધારાસભ્યો ભાજપમાં જોડાયા. સિંધિયાના આ પગલાને કારણે કોંગ્રેસની સરકાર પડી, ત્યારબાદ શિવરાજ સિંહના નેતૃત્વમાં ભાજપે સરકાર બનાવવાનો દાવો કર્યો. રાજ્યપાલે સંખ્યાના આધારે ભાજપનો દાવો સ્વીકાર્યો. ઝારખંડમાં આ વર્ષના અંતમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે.
ચંપાઈ સોરેન કોલ્હન વિસ્તારમાંથી આવે છે. આ વિસ્તારમાં ૧૪ વિધાનસભા બેઠકો છે, જેમાંથી ૧૩ છેલ્લી ચૂંટણીમાં ભારત ગઠબંધન દ્વારા જીતવામાં આવી હતી. આ વિસ્તારોમાં ભાજપને એક પણ બેઠક મળી નથી. ચંપાઈની મદદથી ભાજપ કોલ્હનમાં પોતાનું મેદાન મજબૂત કરવા માંગે છે. હાલ ભાજપ પાસે કોલ્હાનમાં કોઈ મોટો નેતા નથી. અગાઉ આ વિસ્તારમાં ભાજપના ૩ નેતાઓ (રઘુબર દાસ, સરયુ રાય અને લક્ષ્મણ ગિલુઆ) હતા.ગિલુઆનું અવસાન થયું છે, જ્યારે દાસ રાજ્યના રાજકારણમાંથી બહાર છે અને સરયુ રાય ભાજપ છોડીને જદયુમાં જોડાઈ ગયા છે.