- વિદેશમાં રહેતા ૩૦ મિલિયનથી વધુ ભારતીયોએ આ વર્ષે ૧૨૫ અબજ ડોલર ભારત મોકલ્યા છે.
નવીદિલ્હી, માત્ર થોડા દિવસો જ થયા છે અને ચીન ભારતના જીડીપી વૃદ્ધિના આંકડા જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયું હતું. ચીનની અર્થવ્યવસ્થા ડૂબી રહી છે. ડ્રેગનની રિયલ એસ્ટેટ કંપનીઓ ડૂબી રહી છે. ચીનની નિકાસ ઘટી રહી છે. આ કારણોસર વિદેશી કંપનીઓ ચીનમાંથી બહાર નીકળીને ભારત તરફ આગળ વધી રહી છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષના બીજા ક્વાર્ટર (જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર) દરમિયાન જીડીપી વધીને ૭.૬ ટકા થઈ ગયો. બીજી તરફ, સમાન સમયગાળા દરમિયાન, ચીન ૪.૯ ટકાના દરે સ્વિંગ કરી રહ્યું છે. રેમિટન્સની બાબતમાં પણ ભારત પ્રથમ ક્રમે છે. ચીનની અર્થવ્યવસ્થામાં તેજી આવી રહી છે અને ભારત સતત રેકોર્ડ બનાવી રહ્યું છે.
વિદેશમાં રહેતા ભારતીયો પણ ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાને આગળ લઈ જવા માટે સખત મહેનત કરી રહ્યા છે. રેમિટન્સના મામલામાં ભારત ફરી એકવાર ટોચ પર છે. વિશ્વ બેંક દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા આંકડા મુજબ, વિદેશમાં રહેતા ૩૦ મિલિયનથી વધુ ભારતીયોએ આ વર્ષે ૧૨૫ અબજ ડોલર ભારત મોકલ્યા છે. આ મામલે ભારત બીજા સ્થાને મેક્સિકો કરતા ઘણું આગળ છે. ૬૭ અબજ ડોલર સાથે મેક્સિકો બીજા ક્રમે અને ચીન ૫૦ અબજ ડોલર સાથે ત્રીજા સ્થાને છે.
વિદેશ મંત્રાલય દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા રિપોર્ટ અનુસાર દર વર્ષે લગભગ ૨૫ લાખ ભારતીયો અન્ય દેશોમાં જાય છે. અમેરિકા, યુએઇ અને સાઉદી અરેબિયા તેમના મનપસંદ સ્થળો છે. વિશ્વ બેંકના જણાવ્યા અનુસાર, વર્ષ ૨૦૨૩માં ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશો માટે રેમિટન્સમાં આશરે ૩.૮ ટકાનો વધારો થશે અને તે ૬૬૯ બિલિયન સુધી પહોંચશે. રિપોર્ટમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે આગામી વર્ષ એટલે કે ૨૦૨૪માં મોંઘવારી અને વૃદ્ધિમાં ઘટાડાને કારણે સ્થળાંતર કરનારાઓની આવકમાં ઘટાડો થવાની સંભાવના છે.
રેમિટન્સ એ નાણાંનો ઉલ્લેખ કરે છે જે અન્ય દેશમાં રહેતા વ્યક્તિ દ્વારા તેના વતનમાં મોકલવામાં આવે છે. એટલે કે, જો કોઈ સ્થળાંતર બેંક, પોસ્ટ ઑફિસ અથવા ઑનલાઇન ટ્રાન્સફર દ્વારા તેના મૂળ દેશમાં પૈસા મોકલે છે, તો તેને રેમિટન્સ કહેવામાં આવે છે. આ એક મહત્વપૂર્ણ આર્થિક પ્રવૃત્તિ છે. વિકાસશીલ દેશોની અર્થવ્યવસ્થા માટે તે વિદેશી ચલણનો મહત્વપૂર્ણ સ્ત્રોત છે. રેમિટન્સના પોતાના પડકારો છે. રેમિટન્સ મોકલવાની કિંમત ઘણી વખત વધારે હોય છે. આ સિવાય રેમિટન્સની સલામતી ચિંતાનો વિષય છે. ઘણી વખત સ્થળાંતર કરનારાઓ તેમના પરિવારોને પૈસા મોકલવા માટે ખોટી પદ્ધતિઓ પસંદ કરે છે. આવી પરિસ્થિતિઓમાં ઘણી વખત તેઓ છેતરપિંડીનો શિકાર બને છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતના રેમિટન્સમાં ઝડપથી વધારો થઈ રહ્યો છે. ૨૦૨૩માં દેશમાં આવતા રેમિટન્સ ઇં૧૨૫ બિલિયનના રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી જશે. ભારતમાં રેમિટન્સમાં વધારો થવાનું કારણ વિદેશ જનારા કામદારોની સંખ્યામાં સતત વધારો છે. ૨૦૨૩માં ભારતમાંથી વિદેશ જનારા કામદારોની સંખ્યા ૧૦ મિલિયનથી વધુ હતી. જેના કારણે વિદેશથી ભારતમાં આવતા રેમિટન્સમાં વધારો થઈ રહ્યો છે. બીજું કારણ એ છે કે વિદેશમાં રહેતા ભારતીયોની આવક સતત વધી રહી છે. તેના કારણે રેમિટન્સમાં પણ વધારો થયો છે. રેમિટન્સમાં વધારો થવાથી દેશની અર્થવ્યવસ્થા મજબૂત થાય છે.