ટોરેન્ટો, ભારત અને કેનેડા વચ્ચેના સંબંધો પહેલા જેવા નથી. નિજ્જરની હત્યા બાદ કેનેડાના વડાપ્રધાન જસ્ટિન ટૂડોના નિવેદનને લઈને ભારતે કેનેડા સાથેના રાજદ્વારી સંબંધો પર કડક વલણ અપનાવ્યું છે. બંને દેશો વચ્ચેના દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં શિક્ષણ પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. મોટી સંખ્યામાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ કેનેડા ભણવા જાય છે. તાજેતરની ઘટનાઓએ ભારતીય વિદ્યાર્થીઓનો મોહભંગ જાહેર કર્યો છે. રિપોર્ટ અનુસાર, કેનેડાના ઈમિગ્રેશન મિનિસ્ટર માર્ક મિલરે પણ કહ્યું છે કે નજીકના ભવિષ્યમાં ભારતમાંથી આવનારા વિદ્યાર્થીઓની સંખ્યામાં વધારો થવાની શક્યતા ઓછી છે.
ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને કેનેડા જવા માટે મળતી પરમિટની સંખ્યામાં સતત ઘટાડો થઈ રહ્યો છે. અહેવાલો અનુસાર, લગભગ ૮૬ ટકા ઓછા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને પરમિટ મળી છે. કેનેડા સરકારના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું છે કે ગયા વર્ષના અંતમાં પરમિટમાં તીવ્ર ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો. આવું એટલા માટે થયું કારણ કે ભારતે કેનેડિયન રાજદ્વારીઓને દેશમાંથી હાંકી કાઢ્યા હતા જેમણે પરમિટની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરી હતી. ખાલિસ્તાન મુદ્દે ચાલી રહેલા વિવાદ વચ્ચે ભારતની કડકાઈનું પરિણામ એ આવ્યું કે કેનેડામાં અભ્યાસ માટે પહેલા કરતાં ઘણા ઓછા વિદ્યાર્થીઓએ અરજી કરી.
બંને દેશો વચ્ચેના વણસેલા સંબંધો વચ્ચે ઈમિગ્રેશન મિનિસ્ટર મિલરનું માનવું છે કે આ તણાવની શિક્ષણ જગત પર નકારાત્મક અસર થવાની શક્યતા છે. તેમણે કહ્યું કે તણાવને કારણે ભારતમાંથી આવતી અરજીઓ ઘટી છે. આ ઉપરાંત, તેમની પ્રક્રિયામાં રોકાયેલા અધિકારીઓની સંખ્યા પણ લગભગ અડધી થઈ ગઈ છે. તમને જણાવી દઈએ કે ગત ઓક્ટોબરમાં ૪૧ કેનેડિયન રાજદ્વારીઓને ભારતની બહારનો રસ્તો દેખાડવામાં આવ્યો હતો.
સત્તાવાર માહિતી અનુસાર, તણાવને કારણે, ગયા વર્ષના ચોથા ક્વાર્ટરમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને આપવામાં આવેલી પરમિટ અગાઉના ક્વાર્ટરની સરખામણીમાં ૮૬ ટકા ઘટી હતી. જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં ૧,૦૮,૯૪૦ પરમિટ આપવામાં આવી હતી. છેલ્લા ક્વાર્ટરમાં માત્ર ૧૪,૯૧૦ વિદ્યાર્થીઓને જ પરમિટ આપવામાં આવી હતી. ઓટ્ટાવા ખાતેના ભારતીય હાઈ કમિશનના સલાહકાર સી ગુરુસ ઉબ્રામણિયમે જણાવ્યું હતું કે કેનેડિયન સંસ્થાઓમાં હોસ્ટેલ અને શૈક્ષણિક ધોરણોમાં કથિત ઘટાડાને કારણે કેટલાક ભારતીય આંતરરાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થીઓ અન્ય વિકલ્પો પર પણ વિચાર કરી રહ્યા છે. એ પણ રસપ્રદ છે કે ૨૦૨૨માં કેનેડા જતા કુલ વિદ્યાર્થીઓમાંથી ૪૧ ટકા ભારતીયો (૨,૨૫,૮૩૫ વિદ્યાર્થીઓ) હતા. આટલી મોટી સંખ્યામાં વિદ્યાર્થીઓના જવાથી કેનેડાની આર્થિક સ્થિતિ પણ મજબૂત થાય છે. અંદાજ મુજબ, વાર્ષિક આવક લગભગ ૨૨ બિલિયન કેનેડિયન ડોલર એટલે કે ૧૬.૪ બિલિયન યુએસ ડોલર છે. ભારતીય ચલણમાં આ રકમ ૧૩.૬૪ ટ્રિલિયન રૂપિયા છે.
આંકડાઓ અંગે મિલરે કહ્યું કે, રાજદ્વારી સંબંધો કેવી રીતે સુધરશે? તેની પાસે આ પ્રશ્ર્નનો કોઈ નક્કર જવાબ નથી. તેમણે કહ્યું કે કેનેડા સરકાર પણ ભારત સિવાયના દેશોમાંથી મોટી સંખ્યામાં વિદ્યાર્થીઓ આવતા હોવાના પડકારનો સામનો કરી રહી છે. તેમણે કહ્યું કે સંખ્યા નિયંત્રણની બહાર થઈ ગઈ છે, તેને અંકુશમાં લેવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. નોંધનીય છે કે કેનેડા અભ્યાસ માટેનું મનપસંદ સ્થળ છે કારણ કે અભ્યાસક્રમ પૂરો કર્યા પછી વિદ્યાર્થીઓ સરળતાથી વર્ક પરમિટ મેળવી લે છે.