- શેખ હસીનાએ આ વર્ષે જૂનમાં ભારતની મુલાકાત લીધી ત્યારે બંને દેશો વચ્ચે ૧૦ એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
બાંગ્લાદેશમાં મોહમ્મદ યુનુસના નેતૃત્વમાં વચગાળાની સરકાર બની ત્યારે સવાલો ઉઠવા લાગ્યા કે શું ભારત સાથેના સંબંધો પહેલા જેવા જ રહેશે? જો કે યુનુસ સરકાર તરફથી પ્રથમ નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે તેઓ ભારત સાથે સકારાત્મક સંબંધો જાળવી રાખવા માંગે છે. પરંતુ તેમની સરકારનો તાજેતરનો નિર્ણય તેનાથી વિપરીત જણાય છે.હકીક્તમાં યુનુસ સરકારના વિદેશ સલાહકારે કહ્યું છે કે સરકાર ભારત સાથે થયેલા એમઓયુની સમીક્ષા કરી શકે છે. વચગાળાની સરકારના વિદેશ સલાહકાર તૌહીદ હુસૈને કહ્યું છે કે જો શેખ હસીનાના કાર્યકાળ દરમિયાન થયેલા એમઓયુ બાંગ્લાદેશ માટે ફાયદાકારક ન હોય તો તેને રદ કરી શકાય છે.
રિપોર્ટ્સમાં સૂત્રોના હવાલાથી કહેવામાં આવ્યું છે કે બાંગ્લાદેશની નવી સરકાર માને છે કે શેખ હસીના ભારતની નજીક રહી છે અને તેણે ભારતને ફાયદો કરાવવા એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. જ્યારે શેખ હસીનાએ આ વર્ષે જૂનમાં ભારતની મુલાકાત લીધી ત્યારે બંને દેશો વચ્ચે ૧૦ એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. તેમાંથી ૭ નવા કરાર હતા જ્યારે ૩ રિન્યુ કરવામાં આવ્યા હતા.
આમાંનો સૌથી મહત્વનો કરાર રેલ ટ્રાન્ઝિટ સાથે સંબંધિત હતો, જેના હેઠળ ભારત બાંગ્લાદેશની જમીનનો ઉપયોગ કરીને એક ભાગથી બીજા ભાગમાં પેસેન્જર ટ્રેનો અને માલસામાન ટ્રેનો મોકલી શકે છે. આ કરારથી બંને દેશોને ફાયદો થશે, તેનાથી બાંગ્લાદેશને નેપાળ અને ભૂતાનને તેનો માલ મોકલવામાં મદદ મળશે અને તેનાથી બંને દેશોનો સમય અને ખર્ચ બચશે. પરંતુ નવી સરકાર આવતા હવે આ કરારો પર સંકટના વાદળો ઘેરાઈ રહ્યા છે.
૫ ઓગસ્ટે બાંગ્લાદેશમાં વધુ એક બળવો થયો, શેખ હસીનાએ વડાપ્રધાન પદેથી રાજીનામું આપી દીધું અને તે પોતાનો જીવ બચાવવા દેશ છોડીને ભારત આવી ગઈ. અનામત વિરોધી આંદોલને શેખ હસીનાને સત્તા પરથી ઉથલાવી દીધા. પરંતુ સેના દ્વારા રચાયેલી નવી અને વચગાળાની સરકારની કાર્યશૈલી પર સમગ્ર વિશ્ર્વની નજર છે.વચગાળાની સરકાર પૂર્વ વડાપ્રધાન શેખ હસીના અને તેમની નીતિઓનો વિરોધ કરી રહી છે, વિદેશ સલાહકાર તૌહીદ હુસૈન પહેલાથી જ ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચે થયેલા કરારોની ટીકા કરતા રહ્યા છે.
શેખ હસીના અંગે તેમણે રવિવારે એક પ્રશ્ર્નના જવાબમાં એમ પણ કહ્યું કે જો જરૂર પડે તો વચગાળાની સરકાર તેમના પ્રત્યાર્પણની માંગ કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે શું શેખ હસીનાના ભારતમાં રોકાણ અને આ કરારોની સમીક્ષા કરવાના વચગાળાની સરકારના નિર્ણય વચ્ચે કોઈ સંબંધ છે?
ખરેખર શેખ હસીના ૫ ઓગસ્ટથી ભારતમાં છે, તેમનો રાજદ્વારી પાસપોર્ટ રદ કરવામાં આવ્યો છે. તેથી, તે અન્ય કોઈ દેશમાં શરણ લઈ શકે નહીં, તેના ભારત સાથે ખૂબ સારા સંબંધો છે, આવી સ્થિતિમાં ભારત સરકારે પહેલેથી જ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે શેખ હસીના ભારતમાં કેટલો સમય રોકાશે તે તેમનો નિર્ણય હશે. હસીનાની સરકારમાં ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચેના સંબંધો વધુ મજબૂત બન્યા છે, તે સત્તામાંથી બહાર થઈ શકે છે પરંતુ તેમનો પક્ષ હજુ પૂરો થયો નથી. આવી સ્થિતિમાં, એવું માનવામાં આવે છે કે ભારત સરકાર મોહમ્મદ યુનુસની વચગાળાની સરકાર સાથે સંબંધો સામાન્ય કરવા માંગશે પરંતુ શેખ હસીનાની કિંમતે નહીં. આવી સ્થિતિમાં એ જોવાનું રહેશે કે શું વચગાળાની સરકારનો આ નિર્ણય ભારત પર દબાણ લાવવાના પ્રયાસનો ભાગ તો નથી ને?