હરદોઇ, યુપીના હરદોઈમાં કુલ ૧૪૧ મદરેસા છે, જ્યાં ગયા વર્ષ સુધી લગભગ ૨૬ હજાર બાળકો શિક્ષણ મેળવતા હતા. પરંતુ યુપી સરકારના એક નિયમ બાદ મદરેસાઓમાંથી બાળકો ગાયબ થવા લાગ્યા. હરદોઈના આંકડા આ હકીક્તની સાક્ષી પૂરે છે. વાસ્તવમાં હરદોઈના મદરેસામાં એક મોટી છેતરપિંડી સામે આવી છે. આ મદરેસાઓમાંથી ૧૦,૦૦૦ વિદ્યાર્થીઓના નામ એક જ ઝાટકે ગાયબ થઈ ગયા. ઘણી મદરેસાઓમાં ૯૦ ટકાથી વધુ વિદ્યાર્થીઓની વિગતો મળી નથી. મદરેસાઓની આ છેતરપિંડી ત્યારે સામે આવી જ્યારે આધાર વેરિફિકેશન ફરજિયાત કરવામાં આવ્યું.
વાસ્તવમાં હરદોઈ જિલ્લામાં ૧૪૧ મદરેસાઓ કાર્યરત છે. ગત શૈક્ષણિક સત્રમાં ૨૫,૯૪૪ બાળકો અભ્યાસ કરતા હતા. સરકાર તરફથી સ્પષ્ટ નિર્દેશો હતા કે તમામ વિદ્યાર્થીઓને આધાર સાથે લિંક કરવામાં આવે. તેની પાછળ એવા ઘણા કારણો હતા કે જે સ્કોલરશિપ હતી તે ઓનલાઈન વિદ્યાર્થીઓ સુધી પહોંચી શકી અને છેતરપિંડી થઈ શકી નહીં. સરકારી યોજનાઓનો લાભ લેવા માટે, ઘણી વખત વિદ્યાર્થીઓ મદરેસાઓ અથવા કોઈપણ ખાનગી સંસ્થામાં અભ્યાસ કરે છે અથવા તેઓ અસ્તિત્વમાં નથી. જ્યારે આ વિદ્યાર્થીઓને આધાર સાથે લિંક કરવામાં આવ્યા ત્યારે ચોંકાવનારા આંકડા સામે આવ્યા હતા.
યુ ડાઇસ પોર્ટલ પર નોંધાયેલા ડેટા અનુસાર, છેલ્લા શૈક્ષણિક સત્રમાં જિલ્લામાં કાર્યરત ૧૪૧ મદરેસાઓમાં ૨૫,૯૪૪ વિદ્યાર્થીઓ હતા.જ્યારે આધાર ફરજિયાત બન્યો ત્યારે આ સંખ્યા ઘટીને લગભગ ૧૬,૦૦૦ થઈ ગઈ.મતલબ કે લગભગ ૧૦,૦૦૦ વિદ્યાર્થીઓનું કોઈ ઠેકાણું નથી. આ જ કારણ છે કે આ વિદ્યાર્થીઓને આધાર સાથે લિંક કરી શકાયા નથી.જ્યારે વિદ્યાર્થીઓની વિગતોને આધાર સાથે લિંક કરવામાં આવી ત્યારે લગભગ ૧૦,૦૦૦ વિદ્યાર્થીઓ જ મળ્યા ન હતા.લઘુમતી વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, અભ્યાસ કરતા બાળકોને ?૩૦૦ની શિષ્યવૃત્તિ આપવામાં આવી હતી. એટલે કે વિદ્યાર્થીને વાર્ષિક ?૩૬૦૦ની શિષ્યવૃત્તિ મળતી હતી.આંકડા મુજબ ૧૦,૦૦૦ બાળકોમાં આ રકમ ૩ કરોડ ૬૦ લાખ જેટલી હતી અને હવે આ વિદ્યાર્થીઓની વિગતો ઉપલબ્ધ નથી.
હરદોઈની એક મદરેસા મદરેસા-એ-આયરા નેકોઝાઈ છે જે શાહબાદમાં ચાલે છે. જ્યાં ૨૦૨૨ મુજબ ૩૧૧ બાળકો ભણતા હતા, પરંતુ ૨૦૨૩ સુધીમાં આ સંખ્યા ઘટીને કુલ ૨૨ બાળકો થઈ ગઈ. એટલે કે ૨૮૯ બાળકો ગુમ થયા.ગયા વર્ષે હરદોઈના બંધરહિયા મદરેસા જામિયા અનવારુલ ઉલૂમમાં ૨૪૮ બાળકો ભણતા હતા, પરંતુ અહીં પણ ૨૦૨૩ સુધીમાં માત્ર ૩૦ બાળકો જ બચ્યા હતા, એટલે કે ૨૧૮ બાળકો ગાયબ થઈ ગયા છે.
તાડિયાવાનની મદરેસાની વાર્તા પણ આવી જ છે. અહીં ૨૦૨૨માં ૩૪૭ વિદ્યાર્થીઓ શિક્ષણ મેળવી રહ્યા હતા. આ વર્ષે મદરેસાના રેકોર્ડ મુજબ માત્ર ૧૧૧ વિદ્યાર્થીઓ જ પહોંચી રહ્યા છે. એટલે કે મદરેસામાંથી ૨૩૬ વિદ્યાર્થીઓ ગુમ છે.જ્યારે અન્ય મદરેસા બશરતુલ કુરાનના રેકોર્ડમાંથી ૨૬૨ વિદ્યાર્થીઓ ગુમ છે, જ્યારે માધોગંજ મદરેસાના ૩૭૧ વિદ્યાર્થીઓના ઠેકાણાઓ ખબર નથી.