સ્ટોક માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબીએ ઉદ્યોગપતિ અનિલ અંબાણી, રિલાયન્સ હોમ ફાઇનાન્સના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય અધિકારીઓ અને અન્ય ૨૪ કંપનીઓ પર કંપનીમાંથી ભંડોળ ડાયવર્ટ કરવા બદલ સિક્યોરિટી માર્કેટમાંથી પાંચ વર્ષ માટે પ્રતિબંધિત કર્યો છે.
સેબીએ અનિલ અંબાણી પર રૂ. ૨૫ કરોડનો દંડ લાદ્યો છે અને તેમને કોઈપણ લિસ્ટેડ કંપનીમાં ડિરેક્ટર અથવા કી મેનેજરિયલ પર્સોનલ તરીકે અથવા માર્કેટ રેગ્યુલેટર સાથે રજિસ્ટર્ડ કોઈપણ મયસ્થી તરીકે સિક્યોરિટી માર્કેટ સાથે ૫ના સમયગાળા માટે સામેલ થવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. વર્ષોથી અટકાવવામાં આવી છે.
ઉપરાંત, નિયમનકારે રિલાયન્સ હોમ ફાઇનાન્સને સિક્યોરિટી માર્કેટમાંથી છ મહિના માટે પ્રતિબંધિત કર્યો હતો અને તેના પર ૬ લાખ રૂપિયાનો દંડ લાદ્યો હતો. તેના ૨૨૨ પાનાના અંતિમ આદેશમાં, સેબીએ શોધી કાઢ્યું હતું કે અનિલ અંબાણીએ,આરએચએફએલના મુખ્ય સંચાલકીય કર્મચારીઓની મદદથી, આરએચએફએલમાંથી ભંડોળને તેમની સાથે સંકળાયેલી સંસ્થાઓને લોનના સ્વરૂપમાં ડાયવર્ટ કરવા માટે એક કપટપૂર્ણ યોજના ઘડી હતી.
જોકે આરએચએફએલના બોર્ડ ઓફ ડિરેક્ટર્સે આવી ધિરાણ પ્રથાઓને રોકવા માટે કડક સૂચનાઓ જારી કરી હતી અને કોર્પોરેટ લોનની નિયમિત સમીક્ષા કરી હતી, કંપનીના મેનેજમેન્ટે આ આદેશોની અવગણના કરી હતી. સેબીના જણાવ્યા મુજબ, આ કેસ અનિલ અંબાણીના પ્રભાવ હેઠળના કેટલાક મુખ્ય સંચાલકીય કર્મચારીઓ દ્વારા શાસનની નોંધપાત્ર નિષ્ફળતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. સેબીએ કહ્યું છે કે, આ સંજોગોને યાનમાં રાખીને, આરએચએફએલ કંપનીને છેતરપિંડીમાં સામેલ વ્યક્તિઓ જેટલી જ જવાબદાર ઠેરવવી જોઈએ નહીં.
સેબી અનુસાર, અંબાણીએ ’છડ્ઢછ ગ્રુપના અધ્યક્ષ’ તરીકેના તેમના પદ અને આરએચએફએલની હોલ્ડિંગ કંપનીમાં તેમના નોંધપાત્ર પરોક્ષ શેરહોલ્ડિંગનો ઉપયોગ છેતરપિંડી કરવા માટે કર્યો હતો. સેબીએ ગુરુવારે પોતાના આદેશમાં એવી કંપનીઓને સેંકડો કરોડ રૂપિયાની લોન મંજૂર કરવામાં કંપનીના મેનેજમેન્ટ અને પ્રમોટરના બેદરકાર વલણની નોંધ લીધી કે જેમની પાસે સંપત્તિ, રોકડ પ્રવાહ, નેટવર્થ અથવા આવક ઓછી અથવા ઓછી છે. આ ’લોન’ પાછળનો અશુભ હેતુ દર્શાવે છે. પરિસ્થિતિ વધુ શંકાસ્પદ બની જાય છે જ્યારે કોઈ માને છે કે આમાંના ઘણા ૠણ લેનારાઓ આરએચએફએલના પ્રમોટરો સાથે નજીકથી સંકળાયેલા હતા.
આખરે, આમાંના મોટાભાગના ૠણ લેનારાઓ તેમની લોન ચૂકવવામાં નિષ્ફળ ગયા, જેના કારણે આરએચએફએલ તેની પોતાની લોનની જવાબદારીઓ પર ડિફોલ્ટ થઈ ગયું. આના કારણે આરબીઆઇ ફ્રેમવર્ક હેઠળ કંપનીનું નાદારી રીઝોલ્યુશન થયું, જેના કારણે તેના જાહેર શેરધારકો મુશ્કેલ સ્થિતિમાં મૂકાયા. ઉદાહરણ તરીકે, માર્ચ ૨૦૧૮ માં, આરએચએફએલના શેરની કિંમત ૫૯.૬૦ રૂપિયાની આસપાસ હતી. માર્ચ ૨૦૨૦ સુધીમાં, જેમ જેમ છેતરપિંડી સ્પષ્ટ થઈ ગઈ અને કંપનીએ તેના સંસાધનો ગુમાવ્યા, શેરની કિંમત ઘટીને માત્ર ૦.૭૫ રૂપિયા થઈ ગઈ.
અત્યારે પણ ૯ લાખથી વધુ શેરધારકો આરએચએફએલમાં રોકાણ કરે છે, જે નોંધપાત્ર નુક્સાનનો સામનો કરી રહ્યા છે. પ્રતિબંધિત ૨૪ સંસ્થાઓમાં રિલાયન્સ હોમ ફાઇનાન્સ લિમિટેડના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય અધિકારીઓ – અમિત બાપના, રવિન્દ્ર સુધલકર અને પિંકેશ આર શાહનો સમાવેશ થાય છે.
આ કેસમાં તેમની ભૂમિકા બદલ સેબીએ તેમને દંડ ફટકાર્યો છે.આ સિવાય રિલાયન્સ યુનિકોર્ન એન્ટરપ્રાઈઝ, રિલાયન્સ એક્સચેન્જ નેક્સ્ટ એલટી, રિલાયન્સ કોમશયલ ફાઈનાન્સ લિમિટેડ, રિલાયન્સ ક્લીન્જેન લિમિટેડ, રિલાયન્સ બિઝનેસ બ્રોડકાસ્ટ ન્યૂઝ હોલ્ડિંગ્સ લિમિટેડ અને રિલાયન્સ બિગ એન્ટરટેઈનમેન્ટ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ સહિત બાકીની સંસ્થાઓ પર ૨૫-૨૫ કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે.
આ દંડ તેમના પર કાં તો ગેરકાયદેસર રીતે લોન મેળવવા અથવા ઇૐહ્લન્ પાસેથી ભંડોળના ગેરકાયદેસર ડાયવર્ઝનને સરળ બનાવવા માટે મયસ્થી તરીકે કામ કરવા માટે લાદવામાં આવ્યો છે.
ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૨ માં, માર્કેટ રેગ્યુલેટર સેબીએ વચગાળાનો આદેશ પસાર કર્યો હતો અને રિલાયન્સ હોમ ફાઇનાન્સ લિમિટેડ, ઉદ્યોગપતિ અનિલ અંબાણી અને અન્ય ત્રણ વ્યક્તિઓ (અમિત બાપના, રવીન્દ્ર સુધાકર અને પિંકેશ આર શાહ) સામે કંપનીમાંથી કથિત રૂપે ભંડોળની ઉચાપત કરવા બદલ વધુ આદેશો જારી કરવામાં આવ્યા હતા. સુધી સિક્યોરિટી માર્કેટ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.