- અગ્નિપથ યોજના સ્વૈચ્છિક છે. જેમને આનાથી કોઈ સમસ્યા હોય તેમણે સશસ્ત્ર દળોમાં જોડાવું જોઈએ નહીં.
નવીદિલ્હી,
દિલ્હી હાઈકોર્ટે કેન્દ્રની અગ્નિપથ યોજનાને પડકારતી અરર્જીક્તાઓને પૂછ્યું કે, અગ્નિપથ યોજના દ્વારા તેમના કયા અધિકારોનું ઉલ્લંઘન થયું છે? કોર્ટે કહ્યું કે અગ્નિપથ યોજના સ્વૈચ્છિક છે. જેમને આનાથી કોઈ સમસ્યા હોય તેમણે સશસ્ત્ર દળોમાં જોડાવું જોઈએ નહીં.દિલ્હી હાઈકોર્ટે કહ્યું કે ભરતી માટે અગ્નિપથ યોજના ભારતીય સેના, નેવી અને એરફોર્સના નિષ્ણાતો દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવી છે.
ચીફ જસ્ટિસ સતીશ ચંદ્ર શર્મા અને જસ્ટિસ સુબ્રમણ્યમ પ્રસાદની બેંચે કહ્યું, ‘યોજનામાં શું ખોટું છે? તે ફરજિયાત નથી. સ્પષ્ટ કરવા માટે, અમે લશ્કરી નિષ્ણાતો નથી. તમે (અરર્જીક્તા) અને હું નિષ્ણાત નથી. તેને આર્મી, નેવી (ભારતીય નૌકાદળ) અને વાયુસેનાના નિષ્ણાતો દ્વારા ખૂબ જ પ્રયત્નો પછી તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. બેન્ચે કહ્યું, ‘સરકારે એક ખાસ નીતિ બનાવી છે. તે ફરજિયાત નથી, તે સ્વૈચ્છિક છે. તમારે સાબિત કરવું પડશે કે અધિકારો છીનવી લેવામાં આવ્યા છે, અન્યથા જોડાશો નહીં. કોઈ મજબૂરી નથી. જો તમે સારા હશો તો તે પછી (ચાર વર્ષ પછી) તમને કાયમી ધોરણે સામેલ કરવામાં આવશે. શું આપણે નક્કી કરવાનું છે કે તે (યોજના હેઠળ સેવાનો સમયગાળો) ચાર વર્ષ કે પાંચ વર્ષ કે સાત વર્ષ કરવાનો છે?
અન્ય અરજદાર, જેમણે વ્યક્તિગત રીતે દલીલોમાં ભાગ લીધો હતો, તેણે કહ્યું કે તે આર્મીમાંથી નિવૃત્ત થયો છે અને હવે કાયદાની પ્રેક્ટિસ કરી રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે સત્તાવાળાઓને અગ્નિપથ યોજના પર પુનવચાર કરવા જણાવવું જોઈએ કારણ કે અગ્નિવીરોને આપવામાં આવતી છ મહિનાની તાલીમ પૂરતી નથી. આટલા ઓછા સમયમાં તાલીમ મેળવવી સરળ નથી. તેમણે દાવો કર્યો હતો કે આ રીતે અધિકારીઓ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સાથે સમાધાન કરશે અને સૈનિકોની ગુણવત્તાને અસર થશે.
અન્ય અરજદાર તરફથી હાજર રહેલા એડવોકેટ અંકુર છિબ્બરે જણાવ્યું હતું કે ચાર વર્ષની સેવામાં કર્મચારીઓમાં પોતાની લાગણી નહીં રહે. તેમણે કહ્યું કે જે લોકો સેવામાં ચાલુ રહે છે, તેમના પ્રથમ ચાર વર્ષ ગણવામાં આવશે નહીં અને તેઓએ નવેસરથી શરૂઆત કરવી પડશે. કોર્ટે આ અંગે કેન્દ્ર પાસેથી સ્પષ્ટતા માંગી છે. જેના જવાબમાં એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ ઐશ્ર્વર્યા ભાટીએ કહ્યું કે તેઓ આ પાસા પર સૂચનાઓ લેશે અને સુનાવણીની આગામી તારીખ ૧૪ ડિસેમ્બરે બેંચને જાણ કરશે.
સુનાવણી દરમિયાન, વકીલ કુમુદ લતા દાસે, અરજદારોમાંથી એક, હર્ષ અજય સિંહ તરફથી હાજર થતાં, જણાવ્યું હતું કે યોજના હેઠળ ભરતી થયા પછી, ફાયરમેન માટે ૪૮ લાખ રૂપિયાનો જીવન વીમો હશે, જે અગાઉની જોગવાઈ કરતા ઘણો ઓછો છે. વકીલે દલીલ કરી હતી કે સશસ્ત્ર દળોના જવાનોને જે પણ ભથ્થાં મળવા પાત્ર છે, અગ્નિવીરને તે માત્ર ચાર વર્ષ માટે જ મળશે. તેમણે કહ્યું કે જો સેવાનો સમયગાળો પાંચ વર્ષનો હોત તો તે ગ્રેચ્યુટીનો હકદાર હોત. વકીલે દલીલ કરી હતી કે ચાર વર્ષની સેવા પછી, માત્ર ૨૫% અગ્નિવીરોને સશસ્ત્ર દળોમાં જાળવી રાખવા માટે ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે. બાકીના ૭૫ ટકા માટે કોઈ યોજના નથી. આરોપ છે કે ‘અધિકારીઓએ ખર્ચ ઘટાડવા માટે આ યોજના તૈયાર કરી છે’.
તેના પર કોર્ટે પૂછ્યું કે સશસ્ત્ર દળોએ ક્યાં ઉલ્લેખ કર્યો છે કે તે ખર્ચ ઘટાડવાની કવાયત છે. જસ્ટિસ પ્રસાદે કહ્યું, ‘તેણે ક્યાં કહ્યું છે કે આ ખર્ચ ઘટાડવાની કવાયત છે? તમે અમને અનુમાન લગાવવા માંગો છો કે આ ખર્ચ ઘટાડવાની કવાયત છે? જ્યાં સુધી તેઓ આમ ન કહે ત્યાં સુધી તમારા નિવેદનનું કોઈ મહત્વ નથી.
નોંધપાત્ર રીતે, દિલ્હી હાઈકોર્ટ કેન્દ્રની અગ્નિપથ યોજનાને પડકારતી અરજીઓની સુનાવણી કરી રહી છે. અગ્નિપથ યોજના ૧૪ જૂન ૨૦૨૨ ના રોજ સશસ્ત્ર દળો (અગ્નવીર ભારતી) માં યુવાનોની ભરતી માટે શરૂ કરવામાં આવી હતી. યોજનાના નિયમો મુજબ, ૧૭ ઘ થી ૨૧ વર્ષની વય જૂથના યુવાનો અરજી કરવા પાત્ર છે. પરીક્ષામાં પાસ થવા પર તેમને ચાર વર્ષના કાર્યકાળ માટે સેનામાં સામેલ કરવામાં આવશે. યોજના હેઠળ, ભરતી કરાયેલા યુવાનોમાંથી ૨૫% નિયમિત કરવામાં આવશે. અગ્નિપથની શરૂઆત પછી, ઘણા રાજ્યોમાં આ યોજનાનો વિરોધ શરૂ થયો. બાદમાં સરકારે ૨૦૨૨માં ભરતી માટેની ઉપલી વય મર્યાદા વધારીને ૨૩ વર્ષ કરી.