ઈસ્લામાબાદ,
પાકિસ્તાન જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ ૩૭૦ હટાવીને વિશ્ર્વભરમાં ભારતની છબી ખરાબ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રાલયે આ અંગે એક ટૂલ કીટ જારી કરી છે. જેમાં અલગ-અલગ દેશોમાં તેમની એમ્બેસી અને હાઈ કમિશનને ૫ ઓગસ્ટે ભારત વિરુદ્ધ વિરોધ પ્રદર્શન કરવા સૂચના આપવામાં આવી છે.પાકિસ્તાન ૫ ઓગસ્ટને યોમ-એ-ઇસ્તેશાલ એટલે કે શોષણ દિવસ તરીકે ઉજવશે. હકીક્તમાં, ૫ ઓગસ્ટ, ૨૦૧૯ ના રોજ, કેન્દ્ર સરકારે એક કાયદો લાવીને જમ્મુ અને કાશ્મીરને વિશેષ દરજ્જો આપતી બંધારણની કલમ ૩૭૦ નાબૂદ કરી હતી.
કલમ ૩૭૦ હટાવવાના ચાર વર્ષ પૂરા થાય તે પહેલા જ પાકિસ્તાને પોતાનો દુષ્પ્રચાર શરૂ કરી દીધો છે. તે જ મહિનામાં પાકિસ્તાને તુર્કીમાં તેના દૂતાવાસમાં કાશ્મીર પર એક સેમિનારનું આયોજન કર્યું હતું. તેને ’જમ્મુ કાશ્મીર વિવાદ, ઉકેલની શોધ’ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. વાસ્તવમાં તુર્કી પાકિસ્તાનને સમર્થન આપે છે અને કાશ્મીર મુદ્દે ભારતનો વિરોધ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં પાકિસ્તાન માટે ત્યાં આવા કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવું સરળ છે. પાકિસ્તાન દ્વારા પીઓકેમાં પણ આવો જ એક સેમિનાર યોજવામાં આવ્યો હતો. તે જ સમયે, પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીરમાં પણ પેઇન્ટિંગ સ્પર્ધાનું આયોજન કરવામાં આવશે.
જમ્મુ-કાશ્મીરનો વિશેષ દરજ્જો નાબૂદ કર્યા બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના સંબંધો બગડ્યા છે. તે સમયે પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન ઈમરાન ખાન હતા. તેમણે કહ્યું હતું કે જ્યાં સુધી જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કલમ ૩૭૦ પુન:સ્થાપિત નહીં થાય ત્યાં સુધી ભારત સાથે કોઈ વાતચીત નહીં થાય. અહીં ભારતે એમ પણ કહ્યું કે જ્યાં સુધી આતંકવાદીઓ વિરુદ્ધ કાર્યવાહી નહીં થાય ત્યાં સુધી વાતચીતનો પ્રશ્ર્ન જ નથી. ત્યારથી, ચાર વર્ષ પછી, ૫ ઓગસ્ટના રોજ, પાકિસ્તાન દેશભરમાં ભારત વિરુદ્ધ વિરોધ પ્રદર્શનનું આયોજન કરે છે. પાકિસ્તાનના નેતાઓ જ્યારે અન્ય દેશોમાં જાય છે ત્યારે તેમને પણ કાશ્મીરના મુદ્દે ભારતને કોસવાનો મોકો મળે છે.
પાકિસ્તાનના પીએમ શાહબાઝ શરીફે વર્ષની શરૂઆતમાં ભારત સાથે વાતચીતની અપીલ કરી હતી અને પછી કલમ ૩૭૦નું બહાનું કાઢીને પલટવાર કર્યો હતો. શાહબાઝે અલ અરેબિયાને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં કહ્યું, ’ભારતીય નેતૃત્વ અને વડાપ્રધાન મોદી માટે મારો સંદેશ છે કે ચાલો ટેબલ પર બેસીએ અને આપણી વચ્ચે કાશ્મીર જેવા મુદ્દા પર સમજદારીથી વાત કરીએ.’
આ પછી પાક પીએમઓએ પોતાના નિવેદનમાં કહ્યું હતું કે- વડાપ્રધાનના શબ્દોને ખોટી રીતે લેવામાં આવ્યા હતા. તેમણે સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે ભારત સાથે વાતચીત ત્યારે જ થઈ શકે છે જ્યારે તે કાશ્મીરમાં ૫ ઓગસ્ટ, ૨૦૧૯ની સ્થિતિને પુન:સ્થાપિત કરે. કલમ ૩૭૦ અને કલમ ૩૫એ પુન:સ્થાપિત કરવી પડશે. એસસીઓની બેઠક બાદ જયશંકરે કહ્યું- બિલાવલ આતંકવાદનો પ્રવક્તા છે: પાક વિદેશ મંત્રીએ કહ્યું હતું- ભારતે ૩૭૦ હટાવીને વાતચીતનો રસ્તો બંધ કર્યો
એસસીઓ દેશોની બેઠક માટે ભારત આવેલા પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી બિલાવલ ભુટ્ટોએ પ્રેસ કોન્ફરન્સ દરમિયાન જમ્મુ-કાશ્મીરનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. બિલાવલે કલમ ૩૭૦ નાબૂદ કરવાના ભારતના નિર્ણયને ગેરકાયદેસર ગણાવ્યો. તેમણે કહ્યું- કાશ્મીરમાંથી વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો છીનવીને ભારતે વાતચીતના તમામ રસ્તા બંધ કરી દીધા છે. આ દરમિયાન ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકર અને પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી બિલાવલ ભુટ્ટો પણ મળ્યા હતા. મીટિંગ દરમિયાન એસ જયશંકરે અભિવાદન કર્યું અને બિલાવલે પણ હાથ જોડી દીધા. બેઠક પૂરી થયા બાદ જયશંકરે પત્રકાર પરિષદ યોજી હતી. પાકિસ્તાનના વિદેશ પ્રધાન બિલાવલ ભુટ્ટો ઝરદારી વિશે પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્ર્ન પર જયશંકરે કહ્યું, ’એસસીઓ સભ્ય દેશના વિદેશ પ્રધાન તરીકે, તેમને અન્ય સભ્યોની જેમ સારવાર મળી, પરંતુ જેઓ આતંકવાદને પ્રોત્સાહન આપે છે, તેઓ તેને ન્યાયી ઠેરવે છે અને (માફી) માટે પ્રવક્તા જેવું વર્તન કરે છે. આતંકવાદ ઉદ્યોગ, તેમની દલીલો નકારી કાઢવામાં આવી હતી અને આ એસસીઓ બેઠક દરમિયાન પણ થયું હતું. આ પહેલા પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રીએ પ્રેસ સાથે વાત કરતા જમ્મુ-કાશ્મીરનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. બિલાવલે કલમ ૩૭૦ નાબૂદ કરવાના ભારતના નિર્ણયને ગેરકાયદેસર ગણાવ્યો. તેમણે કહ્યું- કાશ્મીરમાંથી વિશેષ રાજ્યનો દરજ્જો છીનવીને ભારતે વાતચીતના તમામ રસ્તા બંધ કરી દીધા છે.
પાકિસ્તાની પત્રકારે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના સંબંધો પર સવાલ ઉઠાવ્યા હતા. આના પર જયશંકરે કહ્યું, આતંકવાદના પીડિતો આતંકવાદના ગુનેગારો સાથે આતંકવાદની ચર્ચા કરવા માટે બેસતા નથી, આતંકવાદનો ભોગ બનેલા લોકો પોતાનો બચાવ કરે છે, તેઓ તેની નિંદા કરે છે, તેઓ તેને યોગ્ય ઠેરવે છે અને તે જ થવું જોઈએ. અહીં આવીને આવી દંભની વાત કરવી એ એક જ હોડીમાં સવાર થવા સમાન છે.
જમ્મુ-કાશ્મીરમાં આતંકવાદી ઘટના અંગે પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્ર્ન પર જયશંકરે કહ્યું, ’તેઓ આતંકવાદી ઘટનાઓને અંજામ આપી રહ્યા છે. આજે જે બન્યું છે તેમાં હું સીધો પ્રવેશવા માંગતો નથી, પરંતુ આપણે બધા સમાન રીતે ગુસ્સે થયા છીએ. આતંકવાદના મુદ્દે હું કહીશ કે પાકિસ્તાનનો આત્મવિશ્ર્વાસ તેના વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડાર કરતાં વધુ ઝડપથી ઘટી રહ્યો છે.
વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે એસસીઓ વિદેશ મંત્રીઓની બેઠકમાં પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી ભુટ્ટો સાથે મુલાકાત કર્યાના ૧૦ મિનિટ બાદ જ આતંકવાદનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો.તેમણે કહ્યું હતું કે આતંકવાદ વિશ્ર્વ માટે મોટો ખતરો છે. આને કોઈપણ રીતે ન્યાયી ઠેરવી શકાય નહીં. જયશંકરે એમ પણ કહ્યું કે આતંકવાદ સામે દરેક સ્વરૂપે લડવું પડશે અને તેને દરેક કિંમતે રોકવો પડશે.
પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રી બિલાવલ ભુટ્ટોએ પણ આ બેઠકને સંબોધિત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે રાજદ્વારી મુદ્દાઓ માટે આતંકવાદને હથિયાર બનાવવું ખોટું છે. વિશ્ર્વમાં શાંતિ ત્યારે જ લાવી શકાય જ્યારે મોટી શક્તિઓ શાંતિ રક્ષક તરીકે કામ કરે. બિલાવલે કહ્યું કે ર્જીઝ્રં પાકિસ્તાન માટે કેટલું મહત્વનું છે, તે મેં જાતે ગોવા આવીને વ્યક્ત કર્યું છે.