- સગાં-સંબંધીઓ પાસેથી ઉછીના લઈને ઘર ચલાવી રહ્યા છે, છતાં સમય પહેલાં લોંચ પેડ બનાવ્યું હતું
શ્રીહરિકોટા, ઈસરોએ ૧૪મી જુલાઈએ ચંદ્રયાન-૩ને સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કરીને ઈતિહાસ રચ્યો છે. પરંતુ આ મિશનમાં કામ કરતા ઘણા કર્મચારીઓ આર્થિક સંકટમાંથી પસાર થઈ રહ્યા છે. ચંદ્રયાન-૩નું લોન્ચિંગ પેડ બનાવનાર એન્જિનિયરોને ૧૭ મહિનાથી પગાર મળ્યો નથી. તેઓ સગા-સંબંધીઓ પાસેથી ઉછીના પૈસા લઈને પોતાનું ઘર ચલાવી રહ્યા છે. રાંચીમાં હેવી એન્જિનિયરિંગ કોર્પોરેશન (એચઈસી)ના એન્જિનિયરોએ ઈસરોના આદેશ પર મોબાઈલ લોન્ચિંગ પેડ બનાવ્યા છે. આ કંપનીમાં લગભગ ૨,૭૦૦ કર્મચારીઓ અને ૪૫૦ અધિકારીઓ કામ કરે છે.
ઈસરોએ ઝારખંડના રાંચી સ્થિત એચઈસી કંપનીને મોબાઈલ લોન્ચિંગ પેડ સહિત અનેક સાધનો બનાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો. પરંતુ ઓર્ડર મુજબ ચુકવણી કરવામાં આવી ન હતી. આ હોવા છતાં, કંપનીએ ડિસેમ્બર ૨૦૨૨ માં નિર્ધારિત સમય પહેલા ઇસરોનો ઓર્ડર પૂર્ણ કર્યો હતો. મે ૨૦૨૩માં ફ્રન્ટલાઈન નામની અંગ્રેજી વેબસાઈટે કર્મચારીઓના પગાર સંબંધિત મામલાને લઈને સમાચાર જણાવ્યા હતા. તેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે કર્મચારીઓ પ્રોવિડન્ટ ફંડના પૈસાનો ઉપયોગ તેમના ઘર ચલાવવા માટે કરી રહ્યા છે. ઘણા કર્મચારીઓ સગા-સંબંધીઓ પાસેથી ઉધાર લઈને ગુજરાન ચલાવે છે.
સૂત્રોને ટાંકીને જણાવાયું હતું કે એચઇસી કંપનીએ ભારે ઉદ્યોગ મંત્રાલયને ૧,૦૦૦ કરોડ રૂપિયા માટે ઘણી વખત વિનંતી કરી છે. તેના પર મંત્રાલયે જવાબ આપ્યો કે કેન્દ્ર સરકાર મદદ કરી શકે નહીં. ઈસરોએ શુક્રવારે બપોરે ૨.૩૫ કલાકે શ્રીહરિકોટાના સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી ચંદ્રયાન-૩ મિશન લોન્ચ કર્યું હતું. ચંદ્રયાનને LVM3-M4 રોકેટ દ્વારા અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યું હતું. ચંદ્રયાન ૧૬ મિનિટ પછી સફળતાપૂર્વક પૃથ્વીની કક્ષામાં પહોંચ્યું. ચંદ્ર પર તેનું ઉતરાણ ૨૩ ઓગસ્ટે સાંજે ૫.૪૭ કલાકે થશે.
ઈસરોએ ૨૦૦૮ અને ૨૦૧૯માં ચંદ્રયાનને ચંદ્ર પર ઉતારવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, પરંતુ ભારત નિષ્ફળ રહ્યું હતું. જો ચંદ્રયાન-૩નું લેન્ડર ચંદ્ર પર ઉતરવામાં સફળ રહે છે, તો ભારત આવું કરનાર ચોથો દેશ બની જશે. આ પહેલા અમેરિકા, રશિયા અને ચીન ચંદ્ર પર પોતાનું અવકાશયાન ઉતારી ચૂક્યા છે.ઇસરો આ મિશન હેઠળ ચંદ્રમાં રાસાયણિક તત્વો, માટી અને પાણી વિશે માહિતી એકત્ર કરવા માંગે છે.
લોન્ચિંગ ખર્ચ વિના ચંદ્રયાન-૩નું બજેટ આશરે રૂ. ૬૧૫ કરોડ છે, જ્યારે તાજેતરની ફિલ્મ આદિપુરુષનું બજેટ રૂ. ૭૦૦ કરોડ હતું. એટલે કે ચંદ્રયાન-૩ આ ફિલ્મની કિંમત કરતાં લગભગ ૮૫ કરોડ રૂપિયા સસ્તી છે. આના ૪ વર્ષ પહેલા મોકલવામાં આવેલ ચંદ્રયાન ૨ ની કિંમત પણ ૬૦૩ કરોડ રૂપિયા હતી. તે જ સમયે, તેના લોન્ચિંગ પર ૩૭૫ કરોડ રૂપિયા ખર્ચવામાં આવ્યા હતા.