શિયાળાની ૠતુમાં વાયુ પ્રદૂષણમાં વધારો થવાની સંભાવના અને તેનાથી સામાન્ય લોકોને પડતી સમસ્યાઓને ધ્યાનમાં રાખીને દિલ્હી સરકારે તમામ પ્રકારના ફટાકડાના ઉત્પાદન, સંગ્રહ, વેચાણ અને ઉપયોગ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લગાવી દીધો છે. આ પ્રતિબંધ ૧ જાન્યુઆરી ૨૦૨૫ સુધી અમલમાં રહેશે. આ સમયગાળા દરમિયાન, ફટાકડાના ઓનલાઈન વેચાણ અને ડિલિવરી પર પણ પ્રતિબંધ રહેશે. દિલ્હી સરકારમાં પર્યાવરણ મંત્રી ગોપાલ રાયે કહ્યું કે પ્રતિબંધને કડક રીતે લાગુ કરવા માટે દિલ્હી પોલીસ,ડીપીસીસી અને મહેસૂલ વિભાગ સાથે સંયુક્ત એક્શન પ્લાન બનાવવામાં આવશે. ગયા વર્ષે પણ સરકારે શિયાળાની ૠતુમાં વાયુ પ્રદૂષણને કાબૂમાં લેવા ફટાકડાના ઉપયોગ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદ્યો હતો.
ગોપાલ રાયે કહ્યું કે, શિયાળાની ૠતુમાં વાયુ પ્રદૂષણ વધવાનો ભય છે. આ સિઝનમાં ફટાકડા ફોડવાથી પણ પ્રદૂષણ વધે છે. તેનાથી લોકોને પ્રદૂષણથી બચાવી શકાય છે. તેમણે કહ્યું કે સરકાર નથી ઈચ્છતી કે વેપારીઓ અને ડીલરોને કોઈપણ પ્રકારનું આથક નુક્સાન થાય. તેથી સમયસર તમામ પ્રકારના ફટાકડાના ઉત્પાદન, સંગ્રહ, વેચાણ અને ઉપયોગ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
ગયા વર્ષે દિવાળી પર દિલ્હીમાં હવાની ગુણવત્તા આઠ વર્ષમાં સૌથી સારી રહી હતી. જેના કારણે લોકોએ રાહતનો શ્ર્વાસ લીધો હતો. જો કે ફટાકડા ફોડવા અને ફટાકડા ફોડવા પર પ્રતિબંધ હોવા છતાં સાંજથી પાટનગરમાં આતશબાજી શરૂ થઈ ગઈ હતી. આ કારણે ઘણા વિસ્તારોમાં એકયુઆઇ ૩૦૦ની આસપાસ પહોંચી ગયો. સેન્ટ્રલ પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડના ડેટા અનુસાર, ગયા વર્ષે દિવાળી પર એકયુઆઇ ૩૧૨ હતો. ૨૦૧૬માં તે ૪૩૧ નોંધાયો હતો.પ્રદૂષણને નિયંત્રિત કરવા માટે, દિલ્હી સરકાર ૨૧ મુદ્દાઓ પર વિન્ટર એક્શન પ્લાન તૈયાર કરી રહી છે.
આ અંતર્ગત આગામી દિવસોમાં અનેક ઝુંબેશ ચલાવવામાં આવશે. ગોપાલ રાયે લોકોને અપીલ કરી છે કે તેઓ પ્રદૂષણને કાબૂમાં લેવા સરકારને સાથ આપે. જો દરેક નાગરિક પ્રદુષણ યોદ્ધા બની પર્યાવરણને બચાવવામાં આગેવાની લે તો પ્રદૂષણને કારણે લોકોના શ્વાસોશ્વાસમાં આવતી સમસ્યાઓમાંથી લોકોને બચાવી શકાય છે. મંત્રીએ સૂચન કર્યું કે દિલ્હીવાસીઓએ દીવા પ્રગટાવીને અને મીઠાઈઓ વહેંચીને દિવાળીની ઉજવણી કરવી જોઈએ.
આનાથી માત્ર પ્રદૂષણ પર અંકુશ નહીં આવે, પરંતુ લોકોના સ્વાસ્થ્યનું પણ રક્ષણ થશે.ફટાકડા પર પ્રતિબંધને લઈને રાજકીય ગરમાવો શરૂ થઈ ગયો છે. વિપક્ષે કહ્યું કે માત્ર ફટાકડા ફોડવાથી પ્રદૂષણ નથી થતું. પ્રદૂષણના સ્તરમાં વધારાના મુખ્ય ોત પાકના અવશેષો બાળવા, બાંધકામનું કામ અને રસ્તાની ધૂળ છે. તે જ સમયે, વેપારીઓએ પણ આને લઈને દિલ્હી સરકાર સામે મોરચો ખોલ્યો છે. પાર્ટીએ કહ્યું કે દિલ્હી સરકારે વેપારીઓને યાનમાં રાખ્યા વિના આ નિર્ણય લીધો છે. સરકાર વેપારીઓના નફાની અવગણના કરે છે.
પ્રદેશ ભાજપ અધ્યક્ષ વીરેન્દ્ર સચદેવાએ કહ્યું કે ગત વર્ષનો અનુભવ દર્શાવે છે કે દિલ્હીની જનતાને આ સ્વીકાર્ય નથી. ફટાકડા મોટા પાયે સળગાવવામાં આવે છે, તેથી સરકારે ફટાકડા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદવાને બદલે ગ્રીન ફટાકડાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ.પ્રદૂષણ સામેની લડાઈ મહત્વપૂર્ણ છે અને કડક પગલાં લેવાની જરૂર છે, પરંતુ સરકાર માત્ર કોસ્મેટિક પગલાં લઈ રહી છે.
શિયાળાના મહિનાઓમાં પ્રદૂષણના સ્તરમાં વધારો થવાના મુખ્ય સ્ત્રોત પાકના અવશેષો બાળવા, બાંધકામનું કામ અને રસ્તાની ધૂળ છે. સરકારે એ નથી કહ્યું કે તેણે પાકના અવશેષો બાળવાનો મુદ્દો પંજાબ સરકાર સમક્ષ ઉઠાવ્યો હતો કે નહીં, પરંતુ ઉતાવળે ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ભાજપના સાંસદ રામવીર સિંહ બિધુરીએ કહ્યું કે દિવાળી પર ફટાકડા ફોડવાથી પ્રદૂષણ થાય છે તેવા અભિપ્રાયના સમર્થનમાં કોઈ વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ નથી.
દિલ્હીમાં ફટાકડા પર પ્રતિબંધને લઈને વેપારીઓએ આક્રોશ વ્યક્ત કર્યો છે. એવું કહેવાય છે કે સરકાર પ્રદૂષણને રોકવા માટે નક્કર કામગીરી કરતી નથી. તહેવારોના આગમનની સાથે જ બંધનોનો ખેલ શરૂ થઈ જાય છે. ફેડરેશન ઓફ સદર બજાર ટ્રેડર્સ એસોસિએશનના અયક્ષ પરમજીત સિંહ પમ્માએ કહ્યું છે કે તેઓ નેતાઓની રેલીઓમાં દરેક જગ્યાએ ફટાકડા ફોડી શકે છે પરંતુ જ્યારે દિવાળી કે અન્ય તહેવારો આવે છે ત્યારે ફટાકડા ફોડવા પર પ્રતિબંધ છે. ફટાકડા અન્ય રાજ્યોમાંથી દિલ્હી લાવવામાં આવે છે અને તેનો ખુલ્લેઆમ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
પ્રદેશ કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ દેવેન્દ્ર યાદવે પ્રદૂષણ નિયંત્રણ મુદ્દે દિલ્હી સરકારના મંત્રી ગોપાલ રાય પર પ્રહારો કર્યા હતા. તેણે આરોપ લગાવ્યો કે તે પોતાની નિષ્ફળતાઓને ટાળવા માટે વિન્ટર એક્શન પ્લાનને વારંવાર બદલી રહ્યો છે. આ સંદર્ભમાં, ઓગસ્ટના અંતમાં જાહેર કરાયેલા પ્રદૂષણ નિયંત્રણ માટેના ૧૪-પોઇન્ટ પ્રોગ્રામમાં સુધારો કરવો અને તેને ૨૧ દિવસનો વિન્ટર એક્શન પ્લાન બનાવવો એ દિલ્હીની જનતાને ગેરમાર્ગે દોરવાનો પ્રયાસ છે.