- માયાવતી છેલ્લા ૨૧ વર્ષથી બસપાના નેતા છે. બસપાના સંસ્થાપક કાંશીરામે ૧૮ ડિસેમ્બર ૨૦૦૩ના રોજ માયાવતીને પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ પદની જવાબદારી સોંપી હતી.
બહુજન સમાજ પાર્ટી તેના રાજકીય ઈતિહાસના સૌથી ખરાબ તબક્કામાંથી પસાર થઈ રહી છે. બસપા એક પછી એક ચૂંટણી હારી રહી છે અને તેનો આધાર સતત ઘટી રહ્યો છે. ૨૦૨૪ની લોક્સભા ચૂંટણીમાં શૂન્ય સીટ પર આવી ગયા બાદ માયાવતી સતત સભાઓ કરી રહી છે. લાંબા સમય બાદ એસસી-એસટી અનામતમાં વર્ગીકરણના નિર્ણયને લઈને બસપા રસ્તા પર ઉતરી આવી છે. આ દરમિયાન માયાવતીએ બસપા અધ્યક્ષ પદની ચૂંટણીને લઈને ૨૭ ઓગસ્ટે રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠક બોલાવી છે.
માયાવતી છેલ્લા ૨૧ વર્ષથી બસપાના નેતા છે. બીએસપીના સ્થાપક કાંશીરામે ૧૮ ડિસેમ્બર ૨૦૦૩ના રોજ તેમની ખરાબ તબિયતને ટાંકીને પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ પદની જવાબદારી માયાવતીને સોંપી હતી. ત્યારથી માયાવતી પાર્ટીની કમાન સંભાળી રહી છે અને દર પાંચ વર્ષે પાર્ટી અયક્ષની ચૂંટણીમાં તેમના નામને મંજૂરી આપવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં હવે જોવાનું એ રહે છે કે ૨૭ ઓગસ્ટે યોજાનારી રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠકમાં માયાવતીને બસપા અયક્ષની જવાબદારી મળે છે કે પછી નવા ચહેરાને તાજ પહેરાવવામાં આવશે?
બસપાના બંધારણ મુજબ રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષની ચૂંટણી ઓગસ્ટ મહિનામાં થવાની છે. જેના કારણે ૨૭ ઓગસ્ટે બસપાની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠક બોલાવવામાં આવી છે. લખનૌમાં યોજાનારી બેઠકમાં રાષ્ટ્રીય અને રાજ્યના અધિકારીઓની સાથે વિભાગીય પ્રભારી અને જિલ્લા પ્રમુખ પણ સામેલ થશે. રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીમાં બસપાના અયક્ષની પસંદગીની પ્રક્રિયા થશે, જેમાં સંગઠનના સભ્યો પાર્ટીના અયક્ષ માટેના નામને મંજૂરી આપશે. બસપામાં અત્યાર સુધી સર્વસંમતિથી પ્રમુખની પસંદગી થતી હતી. માયાવતીથી લઈને કાંશીરામ સુધી પ્રમુખ સર્વસંમતિથી ચૂંટાયા છે અને આ પ્રક્રિયા દર પાંચ વર્ષે થાય છે. આવી સ્થિતિમાં આ વખતે બધાની નજર બસપા અયક્ષ પર છે.
બસપાની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારિણીની બેઠક ૨૭ ઓગસ્ટે લખનૌમાં બોલાવવામાં આવી છે, જેમાં પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય અયક્ષ પદ માટે ચૂંટણી થવાની છે. આવી સ્થિતિમાં, એવું માનવામાં આવે છે કે માત્ર પૂર્વ મુખ્યમંત્રી માયાવતી જ રાષ્ટ્રીય અયક્ષ તરીકે ફરીથી ચૂંટાઈ શકે છે. માયાવતીએ તેમના ભત્રીજા આકાશ આનંદને તેમના રાજકીય ઉત્તરાધિકારી તરીકે જાહેર કર્યા પછી, તેમના રાજકારણમાંથી નિવૃત્તિના સમાચારો આવવા લાગ્યા. આ વાતોનું ખંડન કરતાં માયાવતીએ કહ્યું હતું કે તે ન તો નિવૃત્તિ લઈ રહી છે અને ન તો રાજકારણથી અંતર રાખી રહી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે મારું આખું જીવન બસપા અને લોકોના કામમાં સમપત રહેશે.
માયાવતીના શબ્દોથી સ્પષ્ટ છે કે ફરી એકવાર તેઓ સર્વસંમતિથી પાર્ટી અયક્ષ તરીકે ચૂંટાઈ શકે છે. આ રીતે પાર્ટીની કમાન માયાવતીના હાથમાં જ રહેશે. સૂત્રોનું માનીએ તો બસપા પ્રમુખની ચૂંટણી પ્રક્રિયા માત્ર એક ઔપચારિક્તા છે અને ૨૭મી ઓગસ્ટની બેઠકમાં માયાવતીના નામને મંજૂરી મળવાની છે. જ્યારે માયાવતી ત્યાં છે ત્યારે પાર્ટીની કમાન અન્ય કોઈ નેતાને સોંપી શકાય નહીં. પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય સભ્યો માયાવતીના નામને મંજૂરી આપશે અને તે પછી તેમને છઠ્ઠી વખત અયક્ષ તરીકે જાહેર કરવામાં આવી શકે છે.
જો કે માયાવતી પોતે પાર્ટી અયક્ષ બનવા ઈચ્છતા નથી તો અન્ય કોઈ નેતાના નામ પર વિચાર કરી શકાય છે. ચર્ચા ચાલી રહી છે કે આ વખતે બસપા કેટલાક નવા ચહેરાઓને કમાન આપી શકે છે. આ યાદીમાં માયાવતીના ભત્રીજા આકાશ આનંદનું નામ પણ સામેલ છે, કારણ કે તેમના નામની અટકળો પાછળનું કારણ એ છે કે તેઓ તેમના રાજકીય ઉત્તરાધિકારી બનશે. આકાશ આનંદના નજીકના લોકોના કહેવા પ્રમાણે, તે પોતે હજુ પાર્ટીની કમાન સંભાળવા તૈયાર નથી. એટલા માટે માયાવતી છઠ્ઠી વખત રાષ્ટ્રપતિ બનશે તે નિશ્ર્ચિત છે, જેના પર અંતિમ મહોર ૨૭મી ઓગસ્ટે આપવામાં આવશે.
બસપામાં રાષ્ટ્રીય અયક્ષની ચૂંટણીની સાથે સાથે પાર્ટી પોતાનો રાષ્ટ્રીય એજન્ડા પણ નક્કી કરશે. બસપાના સતત સંકોચાતા મેદાને પાર્ટીની ચિંતા વધારી દીધી છે. અત્યારે બસપા દેશભરમાં અલગ-અલગ કાર્યક્રમો યોજીને લોકોમાં પોતાની પકડ જમાવવાનું કામ કરી રહી છે. આ બેઠકમાં બસપા રાષ્ટ્રીય મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરશે અને આગળ વધવાની રણનીતિ પર પણ ચર્ચા કરશે. માયાવતીએ એસસી-એસટી માટે અનામતને લઈને સતત મોરચો ખોલ્યો છે.