આ વખતે કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે પોતાના બજેટના ૧૨.૯ ટકા સંરક્ષણ માટે ફાળવ્યા છે. પરંતુ વચગાળાના બજેટમાં આમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે. આ વખતે સંરક્ષણ બજેટ માટે ૬,૨૧,૯૪૦ કરોડ રૂપિયાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. જ્યારે વચગાળાના બજેટમાં આ જાહેરાત ૬,૨૧,૫૪૧ કરોડ રૂપિયાની હતી.
ગયા વર્ષનું સંરક્ષણ બજેટ ૫.૯૩ લાખ કરોડ રૂપિયાથી થોડું વધારે હતું. નાણામંત્રીએ આ સંરક્ષણ બજેટમાં રૂ. ૧.૦૫ લાખ કરોડની જાહેરાત માત્ર એટલા માટે કરી છે જેથી દેશની કંપનીઓ પાસેથી સંરક્ષણની ખરીદી અને વેચાણ આત્મનિર્ભર ભારત હેઠળ થઈ શકે. તેમનું પ્રમોશન થઈ શકે છે.
સરહદની સુરક્ષા માટે રસ્તાઓનું નિર્માણ જરૂરી છે, તેથી આ વખતે બોર્ડર રોડ માટે બજેટમાં ૩૦ ટકાનો વધારો કરવામાં આવ્યો છે. આ માટે ૬૫૦૦ કરોડ રૂપિયા આપવામાં આવ્યા છે.ઇડેકસ યોજના હેઠળ સંરક્ષણ સ્ટાર્ટઅપ્સ માટે રૂ. ૫૧૮ કરોડની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. જેથી નવા હથિયારો અને ટેક્નોલોજી વિક્સાવી શકાય.
જો ગયા વર્ષના સંરક્ષણ બજેટ સાથે સરખામણી કરવામાં આવે તો આ વર્ષે સંરક્ષણ બજેટમાં રૂ. ૬૮,૮૩૪ કરોડનો વધારો કરવામાં આવ્યો છે. જ્યારે વર્ષ ૨૦૨૨-૨૩માં આ બજેટ ૫.૨૫ લાખ કરોડ રૂપિયાથી થોડું વધારે હતું. આ વખતે બજેટનો ૨૭.૬૭ ટકા કેપિટલ એક્વિઝિશન એટલે કે રૂ. ૧.૭૨ લાખ કરોડ છે.
૧૪.૮૨ ટકા આવક ખર્ચ અને ઓપરેશનલ સજ્જતા એટલે કે રૂ. ૯૨,૦૮૮ કરોડ. ૩૦.૬૮% પગાર અને ભથ્થાં, ૨૨.૭૨% પેન્શન એટલે કે રૂ. ૧.૪૧ લાખ કરોડ. ૪.૧૧ ટકા નાગરિક સંસ્થાઓને આપવામાં આવ્યા છે. ભારતીય કોસ્ટ ગાર્ડ માટે રૂ. ૭૬૫૧ કરોડ અને ડ્ઢઇર્ડ્ઢં માટે રૂ. ૨૩,૮૫૫ કરોડ.
આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં રજૂ કરવામાં આવેલા વચગાળાના બજેટમાં સંરક્ષણ માટે ૬.૨૪ લાખ કરોડ રૂપિયાની જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી. વર્ષ ૨૦૨૫નું વચગાળાનું બજેટ ચોક્કસપણે થોડું ઓછું હતું પરંતુ તે અન્ય મંત્રાલયોની સરખામણીમાં સૌથી વધુ હતું. આ ભારત સરકારના સમગ્ર બજેટના ૧૩ ટકા છે. જ્યારે તે ભારતના સમગ્ર જીડીપીના ૨ ટકાથી પણ ઓછો છે.
ભારતનું વાષક સંરક્ષણ ઉત્પાદન ૨૦૨૩-૨૪માં તેના સર્વોચ્ચ સ્તરે પહોંચવાનું હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન આશરે ૧.૨૭ લાખ કરોડ રૂપિયાનું સંરક્ષણ ઉત્પાદન થયું હતું. જે ગયા વર્ષના રૂ. ૧.૦૯ લાખ કરોડ કરતા ઘણો વધારે છે. સંરક્ષણ મંત્રાલયે ત્રણ વર્ષમાં ભારતીય કંપનીઓ પાસેથી ૧૨,૩૦૦ સંરક્ષણ ઉત્પાદનોની ખરીદી અને ઉત્પાદન કર્યું છે. સ્થાનિક સંરક્ષણ ઉત્પાદન વધી રહ્યું છે.
અનુમાન મુજબ, ભારતીય સૈન્ય આગામી પાંચથી છ વર્ષમાં ૧૩૦ અબજ ડોલરની મૂડી પ્રાપ્તિ કરશે. એટલે કે રૂ. ૧૦.૮૮ લાખ કરોડ. સરકાર વિદેશમાંથી લઘુત્તમ સંરક્ષણ ઉત્પાદનો, સાધનો અને શો ખરીદવાની યોજના ધરાવે છે. ઘરેલું શોનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. આગામી પાંચ વર્ષમાં રૂ. ૧.૭૫ લાખ કરોડના ઘરેલુ સંરક્ષણ ઉત્પાદનની તૈયારીઓ કરવામાં આવી રહી છે. હાલમાં જ રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે કહ્યું હતું કે વર્ષ ૨૦૨૮-૨૯ સુધીમાં ભારતમાંથી શોની નિકાસ ૫૦ હજાર કરોડ રૂપિયાની થશે. હાલમાં તેની કિંમત ૨૧,૮૦૩ કરોડ રૂપિયા છે.