યુએનના નવા રિપોર્ટમાં ચોંકાવનારો ઘટસ્ફોટ, પૃથ્વી પર ત્રીપલ સંકટ ઝડપથી વધી રહ્યું છે

વૈશ્વિક સ્તરે, વર્તમાન યુગમાં આવા આઠ મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો થઈ રહ્યા છે, જેના કારણે પૃથ્વી પર ઊભેલી ત્રિવિધ કટોકટી (ક્લાઈમેટ ચેન્જ, પ્રદૂષણ અને કચરો) વધુ ઘેરી બનવાની ગતિ ઝડપી થઈ રહી છે. આ તારણ યુનાઈટેડ નેશન્સ એન્વાયર્નમેન્ટ પ્રોગ્રામ અને ઈન્ટરનેશનલ સાયન્સ કાઉન્સિલ દ્વારા નવા રિપોર્ટમાં શેર કરવામાં આવ્યું છે.

યુએન એન્વાયર્નમેન્ટ એજન્સીના એક્ઝિક્યુટિવ ડાયરેક્ટર ઈંગર એન્ડરસને જણાવ્યું હતું કે ભૌગોલિક રાજકીય ઉથલપાથલની પૃષ્ઠભૂમિ સામે આપણે જે ઝડપી ગતિ, અનિશ્ર્ચિતતા અને તકનીકી પ્રગતિ જોઈ રહ્યા છીએ તેનો અર્થ એ છે કે કોઈપણ દેશ સરળતાથી ટ્રેક ગુમાવી શકે છે.

માનવીય પ્રવૃત્તિઓના કારણે કુદરતી વિશ્ર્વનો નાશ થઈ રહ્યો છે. એટલું જ નહીં આટફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ જેવી ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. કુદરતી સંસાધનો માટે સ્પર્ધા અને અસમાનતા વધી રહી છે અને સંસ્થાઓ પરનો વિશ્ર્વાસ ઘટી રહ્યો છે.

વૈશ્ર્વિક અગમચેતીના અહેવાલ મુજબ, આ તમામ પડકારો એવા સંકટનો તબક્કો ગોઠવી રહ્યા છે જે માનવતા અને ગ્રહ માટે જોખમી અસરો કરી શકે છે. આ આઠ મોટા ફેરફારો સાથે, રિપોર્ટમાં પરિવર્તનના ૧૮ સૂચકાંકોની ઓળખ કરવામાં આવી છે, જે વૈશ્ર્વિક નિષ્ણાતો દ્વારા પ્રાદેશિક અને હિતધારકો સાથે પરામર્શ કરીને ઓળખવામાં આવ્યા છે. આ સૂચકાંકો ભવિષ્યમાં સંભવિત વિક્ષેપોની ચેતવણી આપે છે, જેથી વિશ્ર્વ તેમની સાથે વ્યવહાર કરવા માટે અગાઉથી તૈયારી કરી શકે.

આમાં મહત્વપૂર્ણ દુર્લભ પૃથ્વી તત્વો, ખનિજો અને ધાતુઓની વધતી માંગ અને ઊર્વમંડળની બહાર ઊંડા સમુદ્ર અને અવકાશ ખાણકામ માટેની યોજનાઓનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ, આ તમામ પ્રવૃતિઓ પ્રકૃતિ અને જૈવવિવિધતા માટે જોખમ ઉભી કરે તેવી શક્યતા છે. પ્રદૂષણ અને કચરો વધી શકે છે.

ગરમ આબોહવાને કારણે, ’પરમાફ્રોસ્ટ’, જમીનની સપાટી જે ઓછામાં ઓછા બે વર્ષ સુધી સ્થિર રહે છે, તે પીગળી રહી છે, જે પર્યાવરણ, પ્રાણીઓ અને મનુષ્યો પર મોટા પાયે અસર કરે છે. આ પ્રક્રિયા દ્વારા, પ્રાચીન સમયથી સ્થિર રહેલા સજીવો બહાર આવી રહ્યા છે, જે રોગકારક હોઈ શકે છે. તે પહેલાથી જ રશિયાના વિશાળ સાઇબિરીયા ક્ષેત્રમાં એન્થ્રેક્સ ફાટી નીકળ્યું છે. તે બેક્ટેરિયાને કારણે થતો ગંભીર ચેપી રોગ છે, જેમાં સશ સંઘર્ષ અને હિંસા, માનવ સ્વાસ્થ્ય અને પર્યાવરણ પર અસરો સાથે, બળજબરીથી વિસ્થાપનના કિસ્સાઓને પરિવર્તનના મહત્વપૂર્ણ સૂચક તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા છે.આ ઉભરતા જોખમો હોવા છતાં, અહેવાલ દર્શાવે છે કે વધુ સારા ઉકેલો અને સાધનોનું નિર્માણ એ ભવિષ્યના વિક્ષેપોને સમજવા અને તૈયારી કરવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે.

ઇન્ટરનેશનલ સાયન્સ કાઉન્સિલના વડા પીટર ગ્લુકમેને જણાવ્યું હતું કે: ’ટૂંકા ગાળાની સમજણને દૂર કરવા અને ભવિષ્યની તકો અને જોખમોને ઓળખવા માટે અગમચેતી સાધનોનો એક ઉપયોગી સમૂહ પૂરો પાડે છે અને આ ખરેખર બહુવચનાત્મક રીતે કરવાની જરૂર છે.’

આ બહુમતીવાદી અભિગમોને સુનિશ્ર્ચિત કરવા માટે, વિવિધ હિસ્સેદારો સાથે સંચાર અને સંવાદને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નવા સામાજિક કરારને અપનાવવા સહિત અનેક ભલામણો આગળ મૂકવામાં આવી છે. જેમાં આદિવાસી લોકોનો સમાવેશ થાય છે, યુવાનોને તેમનો અવાજ ઉઠાવવાની તક પૂરી પાડવી અને જીડીપીથી આગળની પ્રગતિ માટે પુન:વિચારણાનો સમાવેશ થાય છે.