રશિયા અને યુક્રેન યુદ્ધની શરૂઆતથી ચીને સૌથી મોટો પાઠ શીખ્યો છે. ચીનને સમજાઈ ગયું હતું કે જો તે તાઈવાન પર હુમલો કરશે તો અમેરિકા એ જ પગલાં લેશે જે રીતે તેણે રશિયા સામે કર્યું હતું. એટલે કે ચીન પર પ્રતિબંધ અને પશ્ર્ચિમી દેશો દ્વારા બહિષ્કાર. રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે બે વર્ષથી વધુ સમયથી યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે. આ દરમિયાન રશિયાએ અમેરિકા અને પશ્ર્ચિમી દેશો દ્વારા લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોની મજાક ઉડાવી છે.
તેનું સૌથી મોટું કારણ રશિયાની પોતાની ઊર્જાની હાજરી છે. રશિયાએ ભારત અને ચીનને ક્રૂડ ઓઈલ વેચ્યું અને યુદ્ધ લડવાનું ચાલુ રાખ્યું. પરંતુ ચીન જાણે છે કે તેની પાસે ઉર્જાનો વિશાળ ભંડાર નથી. ચીન વિશ્ર્વના ટોપ-૧૦ દેશોમાં સામેલ છે જે વિશ્ર્વમાં સૌથી વધુ તેલ ધરાવે છે. પરંતુ મોટી વસ્તીને કારણે તે તેલની નિકાસ કરે છે. યુદ્ધના સમયમાં તેને નિકાસ પ્રતિબંધોનો સામનો કરવો પડી શકે છે. તેથી તેણે અત્યારથી જ તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે.
ચીન અમેરિકાના સૌથી મોટા દુશ્મન ઈરાન સાથે મિત્રતા વધારી રહ્યું છે. અમેરિકાના પ્રતિબંધોને કારણે ઈરાનનું ક્રૂડ ઓઈલ દુનિયાને પુરું પાડવામાં આવતું નથી. ચીન જાણે છે કે આ ક્રૂડ ઓઈલ તેને યુદ્ધ દરમિયાન મદદ કરશે. તે ફેંકી દેવાની કિંમતે તેલ ખરીદી શકશે. તેનાથી તેના પોતાના તેલના ભંડારમાં પણ ઘટાડો થશે નહીં. આ સિવાય ચીન તેના બે પાડોશી દેશો અફઘાનિસ્તાન અને તાજિકિસ્તાનમાં પોતાની ગતિવિધિઓ વધારી રહ્યું છે.
અફઘાનિસ્તાનમાં હાલમાં તાલિબાનનું શાસન છે. આખી દુનિયામાં તેને હજુ સુધી માન્યતા મળી નથી. પરંતુ તાલિબાનના રાજદૂત ચીનમાં હાજર છે. ચીનની ઘણી કંપનીઓએ ૨૦૨૩માં તાલિબાન સરકાર સાથે બિઝનેસ ડીલ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. તે જ સમયે, ચીન અફઘાનિસ્તાનમાં લિથિયમ ભંડારના ખાણકામમાં રોકાયેલું છે. પરંતુ અમેરિકન નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે ચીનનું પગલું કંઈક બીજું છે.
યુટ્યુબ પર શોન રેયાન શોમાં સીઆઈએ એજન્ટ સારાહ એડમ્સે આ અંગે એક નવી થિયરી વિશે જણાવ્યું. તેમણે કહ્યું, ’દરેક વ્યક્તિ વિચારે છે કે તેઓ (ચીન) લિથિયમ માટે અફઘાનિસ્તાનમાં છે. પરંતુ ત્યાં કંઈક બીજું છે જે સંપૂર્ણપણે ચીનને ચિંતા કરે છે. ચીને ઈરાનીઓ સાથે સોદો કર્યો છે કે જો અમેરિકા ચીન પર હુમલો કરશે તો તે ઈરાન પાસેથી તેલ ખરીદશે. ચીનને આ તેલ પહોંચાડવાનો માર્ગ અફઘાનિસ્તાનમાંથી પસાર થશે. કારણ કે અમેરિકા સાઉદી અને દક્ષિણ અમેરિકાથી આવતા તેલનો પુરવઠો કાપી નાખશે.
એક પ્રશ્ર્ન એ પણ થઈ શકે છે કે ચીન પાકિસ્તાનમાંથી આ તેલ આયાત કેમ નહીં કરે? જેને લઈને એવું માનવામાં આવે છે કે યુદ્ધની સ્થિતિમાં અમેરિકા પાકિસ્તાન પર દબાણ બનાવી શકે છે. પરંતુ ઈરાન અને તાલિબાન પર તેમનો પ્રભાવ કામ કરશે નહીં. તાજેતરમાં એક અહેવાલ આવ્યો હતો કે ચીને તજાકિસ્તાનમાં પણ લશ્કરી મથક સ્થાપ્યું છે. સેટેલાઇટ તસવીરોમાં આ વાત સામે આવી છે. તાજિકિસ્તાન ચીન અને અફઘાનિસ્તાન સાથે સરહદો વહેંચે છે. ચીન માટે વિશ્વમાં તેની લશ્કરી હાજરી સ્થાપિત કરવા માટે આ જરૂરી છે. જો કે રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તાલિબાનના કારણે આ ક્ષેત્રમાં સર્જાયેલા શૂન્યાવકાશનો સામનો કરવા માટે ચીને આ બેઝ બનાવ્યો છે. ચીને સ્પષ્ટતા કરી છે કે તેણે કોઈ આધાર બનાવ્યો નથી.