દિલ્હી હવામાનની આગાહી: દિલ્હીમાં ગરમી સતત રેકોર્ડ તોડી રહી છે. હવામાનશાીઓ કહે છે કે આ વખતે ગરમી વધુ પરેશાન કરનારી છે. આ વખતે ૧ મેથી ૧૦ જૂન સુધી ૩૨ દિવસ એવા છે જ્યારે તાપમાન ૪૦ ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર રહ્યું છે. છેલ્લા ૧૪ વર્ષમાં આ સૌથી ગરમ દિવસ છે. હવામાન વિભાગનું કહેવું છે કે હાલ આકરી ગરમીમાંથી કોઈ રાહત નથી. આગામી સાત દિવસ સુધી તાપમાન સતત ૪૦ ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર રહેવાની સંભાવના છે. આવી સ્થિતિમાં લોકોને વધુ પરસેવો વળી જશે.
હવામાન વિભાગ અનુસાર, વર્ષ ૨૦૨૨માં સતત ૨૭ દિવસ સુધી તાપમાન ૪૦ ડિગ્રીથી ઉપર રહ્યું હતું. જ્યારે આગામી વર્ષ એટલે કે ૨૦૨૩માં તેમની સંખ્યા માત્ર ૧૦ હતી. આ સંદર્ભમાં, દિલ્હીમાં ગરમી ખરેખર પરેશાન કરનારી છે. આ ૨૮ દિવસો દરમિયાન, દિલ્હીમાં નરેલા, નજફગઢ, પીતમપુરા, મુંગેશપુર અને જાફરપુર જેવા ઘણા વિસ્તારો હતા જ્યાં મહત્તમ તાપમાન સતત ૪૫ ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર રહ્યું હતું. શહેરમાં ૨૮ અને ૨૯ મેના રોજ નવો રેકોર્ડ સર્જાયો હતો. આ બે દિવસમાં તાપમાન ૪૫ ડિગ્રીને પણ વટાવી ગયું હતું. ૨૯ મેના રોજ સફદરજંગમાં મહત્તમ તાપમાન ૪૬.૮ ડિગ્રી સેલ્સિયસ હતું.
આઇએમડીના ડેટા અનુસાર, ૨૦૧૩ પછી આ પહેલીવાર છે કે જ્યારે દિલ્હી આટલી તીવ્ર ગરમીથી ઝળહળી રહ્યું છે. તે વર્ષે દિલ્હીમાં મહત્તમ તાપમાન ૩૧ દિવસ સુધી ૪૦ ડિગ્રીથી ઉપર રહ્યું હતું. નિષ્ણાતો કહે છે કે ઉનાળામાં વધારો થવાના ત્રણ મોટા કારણો છે. આમાં સૌથી મોટું કારણ ઓછો વરસાદ છે. આ વર્ષની વાત કરીએ તો ૧૧ મેના રોજ હળવો વરસાદ પડ્યો હતો. જો કે તે વરસાદ પણ માત્ર ૦.૪ મીમી હતો. આ સાથે, આ વર્ષે મે મહિનો ૯૯% વરસાદની અછત સાથે સમાપ્ત થયો. વરસાદના અભાવે જમીનમાં ભેજ ઝડપથી ઘટી રહ્યો છે, જેના કારણે સપાટી સતત બળી રહી છે. રાજસ્થાન- હરિયાણાથી આવતા ગરમ અને સૂકા પવનો તાપમાન વધવાનું ત્રીજું મુખ્ય કારણ છે.
હવામાન શાસ્ત્રીઓના મતે, સામાન્ય રીતે દર વર્ષે મે મહિનામાં વચ્ચે-વચ્ચે હળવો વરસાદ થતો હોય છે, જેના કારણે વાતાવરણ ઠંડું થઈ જાય છે. જોકે, આ વખતે એવું થઈ શક્યું નહીં. જેના કારણે દિલ્હીના લોકોને ૨૮ દિવસ સુધી ૪૦ ડિગ્રીથી વધુ તાપમાન સહન કરવું પડ્યું હતું. વૈજ્ઞાનિકોના મતે આગામી ૭ દિવસમાં કોઈ વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સની સંભાવના નથી. આવી સ્થિતિમાં ગરમીનું મોજું યથાવત રહેશે અને લોકોને પરસેવો પાડશે.
ભારતમાં લોક્સભાની ચૂંટણી પૂરી થઈ ગઈ છે, પણ છેલ્લાં ૩૬ વર્ષમાં મે મહિનો સૌથી ગરમ રહ્યો હતો. એપ્રિલ અને મે મહિનામાં ગરમીનો આંક વધારે જ રહ્યો હતો એમ હવામાન ખાતાએ જણાવ્યું હતું. આ વર્ષે એપ્રિલ મહિનામાં સરેરાશ તાપમાન ૩૫.૬ ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું જે ૨૦૦૪ના ૩૫.૦ ડિગ્રી, ૨૦૦૯ના ૩૫.૫ ડિગ્રી અને ૨૦૧૪ના ૩૫.૩ ડિગ્રી સેલ્સિયસ કરતાં વધારે હતું, પણ ૨૦૧૯ના ૩૫.૭ ડિગ્રી કરતાં ઓછું રહ્યું હતું.
આ વર્ષે મે મહિનામાં દેશમાં સરેરાશ તાપમાન ૩૭.૩ ડિગ્રી સેલ્સિયસ રહ્યું હતું. ૧૯૮૮માં તાપમાન ૩૭.૪ ડિગ્રી નોંધાયું હતું. હવામાન ખાતાના ડેટા જણાવે છે કે ઘણાં સ્ટેશનો પર તાપમાનના નવા રેકૉર્ડ નોંધાયા હતા. ૩૧ મેએ અલ્વરમાં તાપમાન ૪૬.૫ ડિગ્રી, બિલાસપુરમાં ૪૬.૮ ડિગ્રી અને બુલંદશહરમાં ૪૬ ડિગ્રી સેલ્સિયસ રહ્યું હતું. મે મહિનામાં ઉત્તરાખંડના દેહરાદૂનમાં તાપમાન ૪૩.૨ ડિગ્રી રહ્યું હતું. ઉનાળાની શરૂઆતમાં દક્ષિણ ભારતમાં ભારે ગરમી પડી હતી, પણ પછી ઉત્તર ભારતમાં ગરમીનો પારો વધી ગયો હતો. માર્ચ અને એપ્રિલમાં મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત અને દક્ષિણના કેટલાક ભાગો સૂર્યના બરાબર સામે આવે છે જેથી ભીષણ ગરમી પડે છે. વળી મે અને જૂનમાં પણ સૂર્યદેવ બરાબર ઉત્તર ભારતની ઉપર જ હોય છે એટલે આ વિસ્તારોમાં ભારે ગરમીનો પ્રકોપ દેખાય છે. ઘણા વિસ્તારોમાં તાપમાન ૪૦થી ૪૫ ડિગ્રી સુધી રહે છે જેને કારણે આ વખતે મતદાનની ટકાવારી પર પણ અસર પડી હતી.
જોકે દક્ષિણ પશ્ચિમી ચોમાસું ધીમે ધીમે મજબૂત થતાં અન્ય રાજ્યોમાં પણ એક્ટિવ થવા લાગ્યું છે. કેરલ બાદ હવે મુંબઈમાં ચોમાસું સમય કરતા બે દિવસ વહેલા પહોંચી ગયું છે. તેના કારણે મુંબઈની સાથે સાથે આજુબાજુના વિસ્તારોમાં પણ મૂશળધાર વરસાદ થયો છે. તેનાથી સામાન્ય જનજીવન અસ્તવ્યસ્ત થઈ ગયું છે. ભારતીય હવામાન વિભાગે કોંકણ વિસ્તારમાં ભારે વરસાદનું એલર્ટ જાહેર કર્યું છે. કેરલમાં પણ ચોમાસાના પ્રભાવના કારણે મૂશળધાર વરસાદ થઈ રહ્યો છે. આઈએમડીએ કેટલાય જિલ્લામાં એલર્ટ જાહેર કર્યું છે, જેથી સામાન્ય લોકોની સાથે પોલીસ અને પ્રશાસન પણ સતર્ક રહે. તો વળી રાજસ્થાનમાં પશ્ચિમી વિક્ષોભના કારણે હવામાનમાં પરિવર્તન આવ્યું અને ભારે પવન સાથે વરસાદ થયો છે. તેનાથી તાપમાનમાં ઘટાડો નોંધાયો છે.